Vi phạm pháp luật, nguy cơ thất thu ngân sách tại loạt dự án Núi Pháo

Theo kết luận thanh tra công tác quản lý, sử dụng đất đai, đầu tư xây dựng và khai thác tài nguyên, khoáng sản của tỉnh Thái Nguyên (giai đoạn 01/01/2010-31/12/2018), TTCP chỉ rõ nguy cơ thất thu ngân sách trong việc tạm tính tiền cấp quyền khai thác tại mỏ Vonfram đa kim Núi Pháo, xã Hùng Sơn và xã Hà Thượng, huyện Đại Từ, Thái Nguyên.

Cụ thể, TTCP xác định việc xác định tạm tính tiền cấp quyền khai thác khoáng sản theo Quyết định số 500/QĐ-BTNMT ngày 04/3/2015, do ông Nguyễn Văn Thuấn ký (thừa ủy quyền của Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường) mới tính phần khai thác lộ thiên 55.192.000 tấn, không tính phần trữ lượng khai thác bằng phương pháp hầm lò 28.028.000 tấn trong khu vực khai thác 90ha là chưa phù hợp khoản 2 Điều 3 Nghị định số 203/2013/NĐ-CP ngày 28/11/2013, có nguy cơ thất thu ngân sách nhà nước.

Nhà máy chế biến khoáng sản tại mỏ đa kim Núi Pháo.

TTCP xác định, trách nhiệm thuộc Bộ Tài nguyên và Môi trường; ông Nguyễn Văn Thuấn, nguyên Tổng cục trưởng Tổng cục Khoáng sản Việt nam và các cơ quan khác có liên quan.

“Riêng sản phẩm tinh quặng vàng do doanh nghiệp chưa lắp đặt dây chuyền chế biến, đang kê khai nộp phí bảo vệ môi trường của sản phẩm khoáng sản kim loại khác là vi phạm Điều 4 Luật Khoáng sản 2010 về nguyên tắc hoạt động khoáng sản” – TTCP chỉ rõ.

Hàng chục ha đất không sử dụng

Đáng chú ý, TTCP cũng cho biết, năm 2017, Bộ Tài nguyên và Môi trường đã có Kết luận thanh tra số 2065/KL-BTNMT xung quanh việc quản lý, sử dụng đất đai tại Dự án khai thác, chế biến khoáng sản Núi Pháo do Công ty TNHH khai thác chế biến khoáng sản Núi Pháo làm chủ đầu tư.

Kết luận thanh tra cho biết, diện tích 19,72 ha được UBND tỉnh Thái Nguyên thu hồi và giao cho Công ty Núi Pháo nhưng đến nay chưa hoàn thành công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư cho 11 hộ gia đình, cá nhân.

Diện tích trên 46 ha được UBND tỉnh Thái Nguyên thu hồi và giao cho công ty từ năm 2007 không còn nhu cầu sử dụng nhưng chưa hoàn chỉnh thủ tục bàn giao cho địa phương quản lý và sử dụng theo quy định.

66 ha được tỉnh Thái Nguyên thu hồi và giao cho doanh nghiệp từ năm 2009 nhưng không có trong quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất, nằm ngoài quy hoạch của dự án nhưng chưa hoàn thiện hồ sơ để trả lại đất.

Gần 3 ha đất nông nghiệp của 50 hộ gia đình, cá nhân được thuê để sử dụng làm kho hàng và bãi để xe phục vụ cho hoạt động của công ty không có trong quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất và chưa làm thủ tục chuyển đổi mục đích sử dụng đất theo quy định.

Diện tích trên 21 ha thuộc xóm 3, xóm 4 xã Hà Thượng (khoảng 217 hộ gia đình, cá nhân) chưa thực hiện thủ tục quy hoạch sử dụng đất được cơ quan có thẩm quyền phê duyệt.

Ngoài ra, diện tích 1,5 ha của 26 hộ gia đình, cá nhân thuộc xóm 2, xã Hà Thượng chưa hoàn thiện thủ tục quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất được cơ quan có thẩm quyền phê duyệt.

"Trách nhiệm thuộc UBND tỉnh Thái Nguyên, Sở Tài nguyên và Môi trường, UBND huyện Đại Từ và Công ty Núi Pháo"- TTCP buộc trách nhiệm.

“Nhập nhèm” kê khai nộp phí

Ngoài ra, quá trình thanh tra còn làm rõ, tại dự án khai thác chế biến thiếc - bismut Tây Núi Pháo (thuộc xã Hùng Sơn và Hà Thượng, huyện Đại Từ), Công ty cổ phần Kim Sơn bắt đầu khai thác ngày 01/7/2012 khi chưa được cơ quan thẩm quyền giao đất là vi phạm khoản 3, Điều 94 Luật Đất đai năm 2003.

Việc Công ty Kim Sơn kê khai sản lượng năm 2013 và 2014 áp dụng mức phí 50.000 đồng/tấn không đúng với mức phí phải nộp 180.000/tấn theo loại khoáng sản ghi trong giấy phép khai thác là vi phạm khoản 3 Điều 1 Thông tư 158/2011/TT-BTC ngay 16/11/2011 của Bộ Tài chính.

Chênh lệch số tiền phí bảo vệ môi trường công ty còn phải nộp là 1.739.581.000 đồng.

“Trách nhiệm của các vi phạm trên thuộc UBND tỉnh Thái Nguyên, Sở Kế hoạch và Đầu tư, Sở Tài Nguyên và Môi trường và Công ty cố phần Kim Sơn” – TTCP nêu.

Còn tại dự án mỏ Thiếc Đông Núi Pháo (xã Cù Vân, huyện Đại Từ), TTCP chỉ rõ, từ tháng 7/2015 đến nay, doanh nghiệp chưa thực hiện làm các thủ tục để cấp có thẩm quyền giao và cho thuê đất; chưa thực hiện khai thác mỏ.

Bên cạnh đó, công ty còn nợ đọng số tiền 1.041.981.372 đồng gồm: tiền cấp quyền khai thác là 172.835.000 đông; tiên ký quỹ bảo vệ, phục hôi môi trường là là 869.146.372 đồng. Trách nhiệm thuộc UBND tỉnh, Sở Tài nguyên & Môi trường, Cục thuế.

Yêu cầu xử lý trách nhiệm cá nhân

Trước những vi phạm nêu trên, TTCP kiến nghị Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo UBND tỉnh Thái Nguyên khẩn trương tổ chức thực hiện, khắc phục các nội dung vi phạm về đất đai và môi trường đã được Bộ Tài nguyên và Môi trường nêu ra trong Kết luận số 2065/KL-BTNMT tại Dự án khai thác, chế biến khoáng sản Núi Pháo do Công ty TNHH khai thác chế biến khoáng sản Núi Pháo làm chủ đầu tư.

TTCP đề nghị Bộ Tài nguyên và Môi trường có hình thức xử lý nghiêm minh đối với tập thể, cá nhân

Đồng thời kiến nghị giao Bộ Tài nguyên và Môi trường chủ trì, phối hợp với Bộ Tài chính, Bộ Công Thương, Bộ Tư pháp và UBND tỉnh Thái Nguyên rà soát lại các vấn đề có liên quan về trữ lượng, việc cấp phép khai thác hầm lò tại mỏ Núi Pháo; xác định tiền cấp quyền khai thác khoáng sản cả về giá, cả về trữ lượng và yêu cầu doanh nghiệp thực hiện nghĩa vụ tài chính theo đúng quy định pháp luật.

Đặc biệt, TTCP đề nghị Bộ Tài nguyên và Môi trường tổ chức kiểm điểm, làm rõ trách nhiệm và có hình thức xử lý nghiêm minh đối với tập thể, cá nhân có liên quan trong việc tính tiền cấp quyền khai thác khoáng sản nêu trên.