Bài học từ Israel khi xây dựng kế hoạch sống chung với dịch

Mặc dù là đất nước có tỷ lệ tiêm chủng vaccine cao hàng đầu thế giới, Israel đang phải đối mặt với làn sóng dịch Covid-19 thứ 4, với số ca mắc mới trong ngày khoảng 10.000.

Hôm 2/9, Israel ghi nhận 11.187 ca mắc Covid-19 trong ngày. Dù con số này một phần đến từ xét nghiệm diện rộng, người dân Israel không khỏi hoang mang khi trên 60% dân số đã được tiêm hai mũi vaccine của Pfizer.

Tuy trên 6.000 người bị phát hiện mắc Covid-19 trong ngày 2/9 chưa tiêm vaccine, hơn 4.000 người tiêm đủ hai liều vaccine vẫn nhiễm bệnh, theo dữ liệu của Bộ Y tế Israel.

Những gì đang diễn ra tại Israel được một số quốc gia châu Á như Singapore theo dõi sát sao. Đảo quốc sư tử đang có tỷ lệ tiêm chủng vaccine hàng đầu Đông Nam Á. Tuy vậy, số ca mắc mới trong ngày vẫn đang có chiều hướng tăng nhẹ.

Số ca mắc mới Covid-19 trong ngày được ghi nhận tại Israel. Đồ họa: Our World in Data.

Hiệu quả của vaccine

Israel là một trong những quốc gia đầu tiên trên thế giới ủng hộ tiêm mũi vaccine thứ ba cho những người từ 12 tuổi trở lên để tăng cường hệ miễn dịch. Giáo sư Eyal Leshem tại Trung tâm Y tế Sheba, Israel chỉ ra những tác động tích cực mà chương trình tiêm chủng vaccine đem lại.

“Đây là nền tảng cho cuộc sống trở lại gần như bình thường”, ông so sánh làn sóng dịch hiện nay với đợt dịch buộc Israel phải phong tỏa đất nước đầu năm nay. “Dù trẻ em đang trong kỳ nghỉ, các hoạt động thương mại vẫn tiếp diễn. Hạn chế lớn duy nhất là lệnh buộc đeo khẩu trang khi ở trong nhà”.

Dù không phong tỏa, số ca bệnh nặng được ghi nhận tại Israel vẫn thấp hơn nhiều so với con số trên 1.100 ca hồi tháng 1.

Theo dữ liệu của Bộ Y tế Israel, số ca bệnh nặng được ghi nhận hôm 2/9 là 673 ca, giảm gần 80 ca so với hôm 30/8. Số ca tử vong mỗi ngày là khoảng 20-30 người, chưa bằng một nửa con số của đợt dịch trước.

Số ca bệnh phải nhập viện tại Israel thấp hơn so với các đợt dịch trước, dù số ca mắc mới cao hơn. Đồ họa: Our World in Data.

Trong khi đó, số ca tử vong thấp hơn nhiều so với đợt dịch đầu năm nay. Đồ họa: Our World in Data.

“Chúng ta đã thấy hiệu quả bảo vệ tuyệt vời từ hai mũi vaccine”, giáo sư Leshem nhấn mạnh. “Tỷ lệ bệnh tình chuyển biến nghiêm trọng đối với những người trên 60 tuổi chưa tiêm vaccine là 300 ca trên mỗi 100.000 người bệnh, trong khi tỷ lệ này đối với những người tiêm đủ hai mũi chỉ là 19 ca trên 100.000 ca bệnh”.

Giáo sư Paul Tambyah, Chủ tịch Hiệp hội Vi trùng học và Bệnh truyền nhiễm khu vực Châu Á - Thái Bình Dương tại Singapore, đưa ra nhận định tương tự. Theo ông, bài học từ Israel cho thấy việc chung sống với Covid-19 có thể là lựa chọn duy nhất.

“Dù số ca mắc mới tại Israel khá cao, số ca bệnh nặng và tử vong thấp hơn nhiều so với các đợt dịch bùng phát trước khi chương trình tiêm chủng vaccine được thực hiện”, giáo sư Tambyah nói với Nikkei Asia. “Chúng ta có thể phải chấp nhận để số ca nhiễm gia tăng, miễn là số ca bệnh nặng và tử vong không tăng theo”.

Bao nhiêu mũi tiêm vaccine là đủ?

Về quyết định tiêm mũi vaccine thứ ba, giáo sư Leshem nhận định biến chủng Delta dễ lây nhiễm hơn và vẫn có thể lây lan trong những người đã tiêm đủ hai mũi. Nghiên cứu từ nhóm chuyên gia hàng đầu tại Israel cũng cho thấy sự suy giảm trong khả năng miễn dịch sau khi tiêm chủng 6 tháng.

Bên cạnh Israel, Mỹ và một số quốc gia cũng dự định tiêm vaccine bổ sung cho một số đối tượng nhất định. Singapore hôm 3/9 nói sẽ tiêm mũi vaccine thứ ba cho người trên 60 tuổi và người bị suy giảm miễn dịch.

Israel khởi động chiến dịch tiêm mũi vaccine thứ ba cho người dân từ tháng 8. Ảnh: CNBC.

Tuy vậy, những quyết định này gây ra tranh luận cả về mặt đạo đức lẫn khoa học. Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) cảnh báo mũi tiêm thứ ba có thể tác động đến nguồn cung vaccine của các nước nghèo.

Giáo sư Tambyah tại Singapore nhận định “không có bằng chứng rõ ràng cho thấy việc tiêm mũi vaccine thứ ba là cần thiết”.

Giáo sư Leshem cũng cho biết nghiên cứu của các nhà khoa học Israel phải đối mặt với nhiều chỉ trích.

Tuy vậy, ông nhận định có những dữ liệu cho thấy mũi vaccine thứ ba thức sự có hiệu quả. “Tỷ lệ lây nhiễm chậm lại có một phần đóng góp của mũi tiêm bổ sung”, ông nói.

Tính đến hôm 3/9, 2,48 triệu người Israel đã được tiêm mũi vaccine thứ ba.

Giáo sư Leshem thậm chí bỏ ngỏ khả năng nhân loại còn cần phải tiêm mũi thứ tư, thậm chí nhiều hơn nữa. “Quá trình phát triển tự nhiên của một loại bệnh truyền nhiễm thường hướng đến trạng thái cân bằng mới”, ông nói.

“Chúng ta có thể đạt đến giai đoạn mà virus lây lan trong cộng đồng nhưng chỉ gây ra triệu chứng nhẹ, vì con người đã tiêm vaccine, hoặc bị mắc bệnh trước đó, hoặc cả hai”, giáo sư Leshem dự báo.

Bài học cho tương lai

Giáo sư Leshem và Tambyah có chung nhận định: Trong tương lai, các quốc gia cần kiểm soát các đợt bùng phát dịch bệnh mà không làm tổn hại đến nền kinh tế.

“Trường hợp của Israel mang tới bài học: Khi biến chủng Delta xâm nhập cộng đồng, số ca mắc Covid-19 sẽ tăng, dù tỷ lệ tiêm vaccine ở mức cao”, giáo sư Leshem nói.

Israel quyết định không phong tỏa dù phải đối mặt với làn sóng dịch mới. Ảnh: New York Times.

Trong trường hợp này, một chiến lược tổng thể bao gồm vaccine, các biện pháp tăng cường miễn dịch, thông tin đáng tin cậy từ chính phủ và trách nhiệm cá nhân của mỗi công dân có thể giúp đất nước hoạt động gần như bình thường.

Trong khi đó, giáo sư Tambyah gọi việc cố gắng đưa số ca mắc Covid-19 về số 0 là “không hiệu quả”. Hồi tháng 6, đội phản ứng nhanh chống Covid-19 của chính phủ Singapore mở đường cho tư duy này qua một bài bình luận trên Straits Times với tựa đề: “Sống bình thường với Covid-19”. Bài báo nhiều lần đề cập đến Israel.

“Chúng ta nên tập trung bảo vệ những người dễ tổn thương, theo dõi các ổ lây nhiễm lớn, đẩy mạnh tiêm vaccine, đảm bảo hoạt động của hệ thống y tế và duy trì sức khỏe thể chất, tinh thần và thịnh vượng xã hội của người dân”, giáo sư Tambyah nhận định.