Xung đột Nga - Ukraine và 3 kịch bản kinh tế thế giới

Trong bối cảnh tình hình chiến sự Nga - Ukraine vẫn diễn biến căng thẳng, giới chuyên gia cảnh báo tác động từ cuộc chiến này sẽ ảnh hưởng rất nghiêm trọng đến kinh tế thế giới.

Làm trầm trọng hơn tổn thương kinh tế sau đại dịch

Hãng tin Bloomberg Economics lo ngại xung đột Nga - Ukraine, vốn được coi là cuộc chiến nghiêm trọng nhất ở châu Âu kể từ năm 1945, sẽ đem lại những rủi ro lớn cho nền kinh tế thế giới vẫn chưa phục hồi hoàn toàn sau cú sốc đại dịch. Đại dịch đã để lại cho nền kinh tế toàn cầu hai điểm dễ bị tổn thương chính - lạm phát cao và thị trường tài chính hỗn loạn. Dư chấn từ xung đột Nga - Ukraine có thể dễ dàng làm trầm trọng thêm cả hai.

Châu Âu phụ thuộc rất nhiều vào khí đốt của Nga. Ảnh: BLOOMBERG

Cuộc tấn công của Nga vào Ukraine diễn ra sau nhiều tuần căng thẳng vốn đã gây chấn động nền kinh tế thế giới với việc làm tăng giá năng lượng. Đến ngày 24-2, khi Nga tấn công Ukraine thì đà tăng giá này tăng tốc mạnh. Giá dầu lần đầu tiên tăng vọt lên mức trên 100 USD/thùng kể từ năm 2014, trong khi giá khí đốt tự nhiên của châu Âu tăng tới 62%. Giá năng lượng là kênh chính mà cuộc chiến Ukraine có tác động ngay lập tức. Rủi ro đặc biệt nghiêm trọng ở châu Âu, vì Nga là nhà cung cấp dầu và khí đốt chính cho khu vực này.

Ngay sau hành động của Nga, các nước phương Tây cũng đi các bước trừng phạt. Ngày 24-2, Tổng thống Mỹ Joe Biden công bố hàng loạt lệnh trừng phạt nhắm vào các ngân hàng của Nga và khả năng giao dịch bằng USD của nước này. Ông Biden thừa nhận rằng Mỹ cũng sẽ phải chịu phần hậu quả của các lệnh trừng phạt này.

Mức độ ảnh hưởng của cuộc xung đột đối với nền kinh tế toàn cầu sẽ phụ thuộc vào độ dài và phạm vi của nó, và vào mức độ nghiêm trọng của các lệnh trừng phạt của phương Tây, cũng như vào khả năng Nga có thể trả đũa. Ngoài ra cũng có phần tùy vào các yếu tố khác, như làn sóng di cư của người tị nạn Ukraine đến làn sóng tấn công mạng của Nga.

Ba kịch bản

Bloomberg Economics đưa ra ba kịch bản mà xung đột Nga - Ukraine có thể tác động đến tăng trưởng, lạm phát và chính sách tiền tệ.

Kịch bản lạc quan, nếu xung đột kết thúc nhanh, điều này sẽ giúp ngăn chặn một vòng xoáy tăng giá nữa trên thị trường hàng hóa, giữ cho sự phục hồi kinh tế của Mỹ và châu Âu đi đúng hướng.

Theo kịch bản này thì nguồn cung dầu và khí đốt không bị gián đoạn, với giá cả ổn định ở mức hiện tại. Các điều kiện tài chính thắt chặt nhưng không có sự sụt giảm liên tục trên thị trường toàn cầu.Các ngân hàng trung ương sẽ chỉ phải điều chỉnh một phần kế hoạch chứ không phải hoàn toàn thay thế.

Kịch bản thứ hai, nếu xung đột kéo dài, phương Tây có phản ứng cứng rắn hơn và có sự gián đoạn đối với hoạt động xuất khẩu dầu khí của Nga, điều này sẽ gây ra một cú sốc năng lượng lớn hơn và một đòn giáng mạnh vào thị trường toàn cầu. Điều đó có thể khiến Ngân hàng Trung ương châu Âu (ECB) tăng lãi suất, Cục Dự trữ Trung ương Mỹ cũng sẽ chậm lại việc thắt chặt lãi suất.

Hiện một số chủ tàu chở dầu đang tránh tiếp nhận dầu thô của Nga cho đến khi họ nhìn thấy biện pháp trừng phạt rõ ràng hơn. Các đường ống dẫn khí đốt chính chạy qua Ukraine và có thể bị va chạm trong cuộc giao tranh. Ngay cả sự gián đoạn nguồn cung hạn chế cũng có thể làm trầm trọng thêm cú sốc đối với giá năng lượng.

Giá khí đốt duy trì quay trở lại mức 180 euro/MWh - mức đạt được vào tháng 12-2021 - và giá dầu ở mức 120 USD/thùng có thể khiến lạm phát khu vực đồng euro gần 4% vào cuối năm, làm gia tăng sự siết chặt thu nhập thực tế.

Ở Mỹ, kịch bản này có thể đẩy lạm phát mạnh lên 9% vào tháng 3 và giữ ở mức gần 6% vào cuối năm. Bất ổn tài chính sẽ tiếp tục và nền kinh tế yếu hơn, một phần do suy thoái châu Âu.

Kịch bản xấu nhất sẽ là nguồn cung cấp khí đốt của châu Âu bị cắt, gây ra suy thoái, trong khi Mỹ phải thắt chặt đáng kể các điều kiện tài chính, ảnh hưởng lớn hơn đến tăng trưởng.

Nếu Nga phải đối mặt với các lệnh trừng phạt tối đa từ Mỹ và châu Âu - như bị cắt khỏi hệ thống thanh toán quốc tế Swift - Nga có thể trả đũa bằng cách cắt dòng khí đốt đến châu Âu.

ECB lo ngại cú sốc phân bổ khí đốt 10% có thể làm giảm 0,7% GDP của khu vực đồng euro. Nếu quy mô con số đó lên tới 40% - thị phần khí đốt của châu Âu đến từ Nga - có nghĩa là kinh tế sẽ bị ảnh hưởng 3%.

Đối với Mỹ, cú sốc tăng trưởng cũng sẽ khá lớn. Và có thể có những hậu quả không mong muốn từ các biện pháp trừng phạt tối đa làm gián đoạn hệ thống tài chính toàn cầu, với tác động lan tỏa đối với các ngân hàng Mỹ, trọng tâm của FED sẽ chuyển sang duy trì tăng trưởng. Nhưng nếu giá cao hơn dẫn đến kỳ vọng lạm phát tăng cao giữa người tiêu dùng và doanh nghiệp thì điều đó sẽ làm nảy sinh tình huống xấu nhất đối với chính sách tiền tệ: Cần phải thắt chặt mạnh mẽ ngay cả trong một nền kinh tế yếu kém.•

Một điều có vẻ rõ ràng: Trong số các nền kinh tế lớn, Nga sẽ là nước chịu đòn lớn nhất. Cái giá phải trả cho quyết định của ông Putin rất có thể sẽ làm kinh tế trong nước thu hẹp lại

BLOOMBERG ECONOMICS

Châu Á đã cảm nhận sức ép kinh tế từ xung đột Nga - Ukraine

Ảnh hưởng từ chiến dịch quân sự của Nga ở Ukraine đang lan dần sang châu Á khi hàng loạt quốc gia đầu tàu khu vực này phụ thuộc đáng kể vào nguồn cung năng lượng từ Nga. Các nền kinh tế tại đây thời gian tới có thể sẽ gặp khó khăn khi cuộc khủng hoảng ở Đông Âu làm đẩy giá các mặt hàng xuất khẩu chủ chốt của Nga - như dầu, khí đốt và nguyên liệu sản xuất kim loại thô lên cao, đặt thêm gánh nặng lên nhiều nước vẫn còn loay hoay với ảnh hưởng từ đại dịch COVID-19.

Tờ South China Morning Post dẫn ý kiến một số chuyên gia chỉ ra rằng trong những năm gần đây, châu Á đã vươn lên trở thành một mắt xích chủ chốt trong lĩnh vực xuất khẩu của Nga.

Có thể nói Nhật Bản, Hàn Quốc sẽ bị ảnh hưởng nặng nhất.Chuyên gia Pushpin Singh thuộc Trung tâm nghiên cứu kinh tế và doanh nghiệp (Anh) còn cảnh báo tăng trưởng về trung hạn của hai nước sẽ bị ảnh hưởng đáng kể bởi biến động giá dầu sẽ cản bước tiến của hai động lực tăng trưởng chính là xuất khẩu và sản xuất. Các nhà kinh tế dự đoán lạm phát của Nhật sẽ tăng từ mức 0,5% hiện nay lên 2% vào tháng 4.

Ngoài hai nước Đông Á nói trên, Trung Quốc và Ấn Độ cũng là những nước nhập khẩu dầu mỏ lớn của Nga. Chuyên gia Katrina Ell thuộc Công ty phân tích tài chính Moody’s Analytics (Mỹ) cảnh báo hai nền kinh tế này cũng sẽ chuẩn bị gặp các tác động tiêu cực tương tự Nhật Bản và Hàn Quốc trên hàng loạt các lĩnh vực từ sản xuất tới tiêu dùng. Giá năng lượng tăng có thể ảnh hưởng đến chi phí canh tác và kéo giá lương thực tăng theo dẫn tới mất an ninh lương thực, đặc biệt là ở nền kinh tế mới nổi như Trung Quốc, như Ấn Độ - nơi thực phẩm chiếm phần lớn trong lĩnh vực tiêu dùng.

Giá dầu tăng, chứng khoán châu Á phục hồi nhẹ

Giá dầu châu Á ở gần cuối phiên giao dịch ngày 25-2 tiếp tục đà tăng đáng lo ngại. Dầu Brent tăng 2,81 USD hay 2,8%, lên 101,89 USD/thùng, trong khi dầu tăng 2,37 USD hay 2,6% và được giao dịch ở mức 95,18 USD/thùng.

Kết thúc phiên giao dịch ngày 25-2, thị trường chứng khoán châu Á có đợt phục hồi nhẹ sau nhiều ngày liên tiếp sụt giảm vì các diễn biến tiêu cực ở Ukraine, theo đài ABC.

Cụ thể, chỉ số Nikkei 225 của thị trường Tokyo (Nhật) cuối phiên ghi nhận mức tăng 1,95%, lên 26.476,50 điểm. Đà tăng đã chấm dứt chuỗi năm ngày sụt giảm liên tiếp và phần lớn là nhờ vào các nhà đầu tư đẩy mạnh mua vào cổ phiếu giá hời sau khi chỉ số này chạm mức thấp nhất 15 tháng vào ngày 24-2.

Tại Hàn Quốc, chỉ số Kospi của thị trường Seoul cũng phục hồi trong phiên 25-2 sau phiên giảm sâu trước đó khi tăng 1,06%, lên mức 2.676,76 điểm.

Cùng xu hướng đi lên, chỉ số Shanghai Composite của sàn giao dịch chứng khoán Thượng Hải (Trung Quốc) cũng tăng nhẹ 0,63%, lên mức 3.451,41 điểm. Dù vậy, dư âm của phiên bán tháo mạnh mẽ ngày 24-2 vẫn ảnh hưởng tới tâm lý của giới đầu tư chứng khoán tại sàn giao dịch Hong Kong trong phiên 25-2, khiến chỉ số Hang Seng giảm 0,59%, xuống 22.767,18 điểm.

Một số thị trường chứng khoán chủ chốt khác của khu vực châu Á - Thái Bình Dương như Jakarta của Indonesia, Bangkok của Thái Lan và Wellington của New Zealand cũng đều ghi nhận mức tăng hơn 1% trong phiên này. Đáng chú ý, thị trường Mumbai của Ấn Độ còn chứng kiến mức tăng mạnh 2,7%.