Thị trường tài chính thế giới đang tái diễn đợt bán tháo năm 2018 vì lãi suất

Những ngày tháng tốt đẹp của thị trường tài chính thế giới vào cuối tháng 3 đã qua đi. Từ cổ phiếu đến trái phiếu, đều đang trên đà giảm, ngay cả giá dầu thô cũng lùi xa kỷ lục, do ảnh hưởng từ làn sóng bán tháo mọi tài sản, một diễn biến giống như những gì đã xảy ra vào tháng 10/2018. Tất cả là do Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) có ý định siết chính sách để giải quyết tình trạng lạm phát tồi tệ nhất 40 năm qua, ngay cả khi điều đó đe doạ đến tăng trưởng kinh tế. 

Không giống như 4 năm trước, khi Chủ tịch Fed Jerome Powell cuối cùng phải đảo ngược chính sách vì thị trường biến động mạnh, các nhà đầu tư trong vài tuần gần đây đành hứng chịu hậu quả khi hết quan chức này đến quan chức khác của Fed cam kết lãi suất ngày càng cao hơn. 

Trong bối cảnh chính sách hỗ trợ tiền tệ đang bị thắt chặt nhanh chóng và rủi ro suy thoái gia tăng, giới đầu tư vô cùng lo lắng. Các doanh nghiệp có khả năng chống chịu trước suy thoái kinh tế như y tế đang được yêu thích trở lại. Tương tự với tiền mặt và các doanh nghiệp thường xuyên trả cổ tức. Nhu cầu phòng vệ rủi ro cũng tăng lên trên thị trường quyền chọn. 

Robert DeLucia, cố vấn kinh tế cấp cao của công ty dịch vụ hưu trí Empower, cho biết: “Điểm chung mỗi khi lãi suất tăng là nỗi sự suy thoái. Chúng tôi nhận thấy hứng thú gia tăng đối với các cổ phiếu phòng thủ và hắt hủi các cổ phiếu nhạy cảm với kinh tế”.

Tất cả loại tài sản phổ biến, từ cổ phiếu đến trái phiếu đều chìm trong sắc đỏ. Ảnh: Bloomberg.

Thị trường bước vào tháng 4 được hơn một tuần, với danh sách những công ty tăng điểm thuộc S&P 500 chủ yếu là sản xuất xà phòng, thuốc và điện nước. Ở cuối danh sách này là các nhà sản xuất chip và công ty vận tải biển vốn là những cổ phiếu có triển vọng lợi nhuận gắn chặt với nền kinh tế. S&P 500, chỉ số chứng khoán được theo dõi nhiều nhất trên thế giới, giảm 2,6% kể từ đầu tháng 4. 

Các thị trường mới nổi cũng đang chìm trong sắc đỏ, với các chỉ số theo dõi cổ phiếu và trái phiếu giảm lần lượt 2,6% và 1,4%. 

Trong bối cảnh Fed có thể thực hiện chu kỳ thắt chặt được cho là mạnh tay nhất kể từ năm 1994, hồi chuông cảnh báo suy thoái ngày càng lớn. Trong một báo cáo hồi đầu tháng 4, các chiến lược gia của Deutsche Bank AG là Binky Chadha và Parag Thatte cho biết họ dự đoán S&P 500 giảm 20% từ đỉnh và chạm đáy vào cuối năm 2023, cùng với thời điểm suy thoái kinh tế.

Hiện có rất ít bằng chứng về một thời kỳ kinh tế giảm tốc. Bởi, thị trường lao động đang bùng nổ, tài chính tiêu dùng có vẻ ổn định và các kế hoạch chi tiêu vốn của doanh nghiệp vẫn mạnh mẽ. 

Việc giới đầu tư chuyển hướng dòng tiền sang các cổ phiếu an toàn đang phản ánh nguy cơ với tăng trưởng hay chỉ là lo ngại về định giá, câu hỏi này vẫn đang là chủ đề được đem ra bàn luận. Song chắc chắn, sự kiên quyết của Fed trong vấn đề tăng lãi suất vẫn sẽ gây sốc cho thị trường trong thời gian tới.

Đà giảm gần đây của thị trường tài chính xuất phát từ những tiết lộ của Fed rằng việc thu hẹp bảng cân đối kế toán sẽ bắt đầu sớm hơn và diễn ra nhanh hơn dự đoán của những người tham gia thị trường. Thông điệp này, lần đầu tiên được nhắc đến bởi Thống đốc Fed Lael Brainard vào ngày 5/4, được nhắc nhấn mạnh lại trong biên bản cuộc họp tháng 3 của Uỷ ban Thị trường mở Liên bang. 

Trái phiếu chính phủ Mỹ bị bán tháo với lợi suất của trái phiếu 10 năm tăng lên 2,75%, nếu điều chỉnh theo lạm phát, con số là cao chưa từng thấy. Chỉ số theo dõi các thị trường trái phiếu chính phủ của Bloomberg giảm gần 2% trong tháng 4, ghi nhận tháng giảm thứ 5 liên tiếp và cũng là đợt giảm dài nhất kể từ năm 2016. 

Các chỉ số theo dõi trái phiếu được xếp hạng đầu tư và trái phiếu lợi suất cao đồng loạt giảm. Nếu giá cổ phiếu, trái phiếu và dầu kết thúc tháng 4 tiếp tục chìm trong sắc đỏ, đây sẽ là lần đầu tiên kể từ năm 2018 tất cả tài sản phổ biến đều giảm. 

Giới đầu tư lại bắt đầu dồn dập thực hiện phòng vệ trên thị trường quyền chọn. Ảnh: Bloomberg.

Trong bối cảnh thị trường trái phiếu chính phủ không còn được ưa chuộng, một nhóm nhà đầu tư tìm kiếm nơi trú ẩn ở tiền mặt. Trong cuộc khảo sát hồi tháng 3 của Bank of America với các nhà quản lý tài sản, tỷ lệ nắm giữ tiền mặt đã lên mức cao nhất kể từ tháng 4/2020. 

Các nhà giao dịch cũng đang quay lại áp dụng các biện pháp phòng vệ trên thị trường quyền chọn sau khi tích cực tham gia thị trường trong đợt phục hồi tháng 3. 

“Đừng chống lại Fed khi Fed đang chiến đấu với lạm phát. Cuộc chiến ở Ukraine khiến nguy cơ lạm phát lên cao hơn và trong thời gian lâu hơn, chính sách tiền tệ bị thắt chặt hơn và trong thời gian dài hơn và Mỹ cũng như châu Âu có rủi ro suy thoái cao hơn”, ông Ed Yardeni, chủ tịch của công ty nghiên cứu Yardeni Research, nói.