Vụ án “trốn thuế” tìm không ra thủ phạm ở TP.HCM: Hoãn phiên tòa, tiếp tục tranh luận về tội danh

Báo Dân Việt đã đăng bài: "Khởi tố vụ án "trốn thuế" tìm không ra thủ phạm, truy tố cán bộ thuế… "thiếu trách nhiệm" (16/4/2022). Nội dung bài báo trên phán ánh TAND quận 12, TP.HCM xét xử sơ thẩm 3 cán bộ thuộc Chi cục thuế quận 12 (Trương Thị Thu Thủy, Nguyễn Thị Bích Phượng và Nguyễn Minh Quang) về tội "thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng".

Tòa đã triệu tập 7 người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan; trong đó, có ông Bùi Mạnh Hải - chủ nhân lô đất đã đứng tên khai không đúng thông tin về lô đất (biến đất mặt tiền thành đất trong hẻm), nhằm trốn thuế. Và, 8 người làm chứng trong vụ án.

Vụ án đã được trả hồ sơ từ ngày 16/4 đến nay, để Cơ quan điều tra bổ sung, vì có dấu hiệu bỏ sót người, lọt tội. 

Đến ngày 4/8, vụ án tiếp tục được đưa ra xét xử. Tuy nhiên, Hội đồng xét xử (HĐXX) vẫn chưa thể xét xử bởi quan điểm giữa Viện KSND quận 12 và TAND quận 12 vẫn trái ngược nhau về tội danh trong vụ án.

TAND quận 12 chỉ đưa ra xét xử tội danh "thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng" (theo khoản 2, điều 285 – Bộ Luật Hình sự năm 1999 sửa đổi 2009) đối với 3 bị cáo là cán bộ thuế quận 12, hai tội danh  "trốn thuế", "làm giả con dấu, tài liệu của cơ quan, tổ chức" chưa được khởi tố, đưa ra xét xử.

Đây là vụ án được dư luận quan tâm, bởi người cung cấp hồ sơ giả, biến đất mặt tiền thành đất hẻm để trốn thuế nhà nước chưa bị khởi tố, nhưng cán bộ thuế tính thuế lại bị… ra tòa (?). Có 4 hồ sơ giả biến đất mặt tiền thành đất hẻm gây thất thu ngân sách nhà nước hơn 6,5 tỷ đồng. Tuy nhiên, Cáo trạng chỉ truy tố 3 hồ sơ, với số tiền 4,8 tỷ đồng (còn vụ 1 hồ sơ giả gây thất thu thuế không bị khởi tố) (?!).

Trước đó, tại phiên xét xử vào ngày 14/4, Thẩm phán Trần Đức Lê - chủ toạ phiên toà, cho rằng: Viện KSND quận 12 truy tố các bị cáo tội "thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng" là chưa chính xác. 

Bởi lẽ, các bị cáo khi tính thuế biết "Giấy xác nhận vị trí" thiếu đoạn đường, thiếu ngày tháng năm, có dấu hiệu sửa chữa, chưa đủ điều kiện tính thuế.

Nhưng các bị cáo vẫn tính thuế, dẫn đến gây thiệt hại, làm giảm số tiền thuế, nên hành vi của các bị cáo có dấu hiệu "cố ý làm trái".

Ngoài ra, HĐXX cũng cho rằng việc đọc "Tờ trình" là thành phần không thể thiếu của bộ hồ sơ. Tuy nhiên, Viện KSND và Công an quận 12 đã xác định "không phải là thành phần bắt buộc", nên có dấu hiệu bỏ lọt tội phạm đối với hồ sơ một thửa đất còn lại.

Toà cũng yêu cầu nhập lại vụ án "làm giả con dấu, tài liệu của cơ quan, tổ chức" và tội "trốn thuế" để tiến hành điều tra một cách toàn diện… Vì vậy, tòa đã trả hồ sơ vụ án để điều tra lại.

Sau thời gian điều tra bổ sung, ngày 12/5 Viện KSND quận 12 có văn bản trả lời như sau: Về việc các bị cáo có dấu hiệu của một tội phạm khác, nếu tòa xác định việc hồ sơ thiếu đoạn đường, thiếu ngày tháng…là không đủ điều kiện để tính thuế, không trả lại hồ sơ tính thuế, cán bộ thuế vẫn tính thuế, là có dấu hiệu của tội "cố ý làm trái".

Theo Viện KSND quận 12, khách thể của tội cố ý làm trái là xâm phạm trật tự quản lý kinh tế của nhà nước; còn đối tượng của tội "thiếu trách nhiệm…" là các quy định của nhà nước, bao gồm: luật, nghị định và các văn bản quy phạm pháp luật trong lĩnh vực thuế.

Ở vụ án này, các bị cáo thực hiện công việc không đúng quy trình nghiệp vụ. Đây là dấu hiệu đặc trưng của hành vi thiếu trách nhiệm. Do đó Viện KSND quận 12 truy tố các bị cáo về tội "thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng" là hoàn toàn có căn cứ.

Về "Tờ trình", toà cho rằng đó là thành phần hồ sơ bắt buộc, thì Viện KSND quận 12 lại cho rằng: Căn cứ Thông tư 30/2005/TTLT-BTC-BTNMT và quy trình 6265 của Cục thuế, Tờ trình của Văn phòng đăng ký quyền sử dụng đất không được quy định phải nằm trong thành phần hồ sơ tính thuế. Do vậy, cán bộ thuế không đọc Tờ trình, thì việc này không phải là căn cứ để xác định trách nhiệm hình sự.

Về nội dung nhập vụ án "trốn thuế", "làm giả con dấu, tài liệu của cơ quan, tổ chức", theo Viện KSND quận 12, do thời hạn điều tra đã hết mà vẫn chưa chứng minh được hành vi phạm tội, các đối tượng có liên quan trong vụ án không còn ở địa phương, nên chưa làm việc, đối chất để làm rõ hành vi.

Vì vậy, Công an quận 12 đã ra quyết định tách vụ án và tạm đình chỉ điều tra, đến nay chưa có căn cứ phục hồi điều tra đối với 2 tội này. Việc tách vụ án không ảnh hưởng đến vụ án "thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng".

Trong khi đó, luật sư Trần Hải Đức, người bào chữa cho các bị cáo lại lập luận rằng, cơ quan điều tra khẳng định nếu hồ sơ tính thuế thiếu chữ "đoạn đường" lẽ ra cán bộ thuế phải trả hồ sơ, sẽ không gây thất thu thuế là nhận định suy diễn.

Bởi, dù trong hồ sơ thiếu chữ "đoạn đường", nhưng cán bộ thuế vẫn áp thuế đúng đoạn đường. Do vậy việc thiếu "đoạn đường" trong hồ sơ không có mối quan hệ nhân - quả với việc thất thu thuế. 

Việc gây thất thu thuế là do người nộp thuế cung cấp hồ sơ giả, biến đất mặt tiền thành đất hẻm. Vấn đề cần xử lý là ai đã làm giả hồ sơ, ai cung cấp hồ sơ giả? Theo Điều 17 - Luật Quản lý thuế, người nộp thuế phải chịu trách nhiệm về tính xác thực, khi cung cấp hồ sơ cho cơ quan thuế.

Tuy nhiên, đến nay, người được hưởng lợi về thuế, người cung cấp hồ sơ giả trong vụ việc trốn thuế này chưa bị khởi tố.