RCEP: Tại sao Philippines, Myanmar không ký kết thỏa thuận thương mại lớn nhất thế giới?

 Ảnh: minh họa

Quốc hội Indonesia hôm 30-8 đã thông qua luật củng cố tư cách thành viên của đất nước.

Là hiệp định thương mại tự do lớn nhất thế giới, thỏa thuận này bao gồm gần 1/3 dân số toàn cầu và khoảng 30% tổng sản phẩm quốc nội (GDP) toàn cầu, mặc dù con số này dự kiến sẽ tăng lên 50% vào năm 2030, theo HSBC

Thuế quan đối với hơn 65% thương mại hàng hóa dự kiến sẽ về 0 theo thỏa thuận khu vực, một con số dự kiến sẽ tăng lên khoảng 90% trong 20 năm tới.

Tại sao Indonesia lại phê chuẩn RCEP quá muộn?

Bộ trưởng Kinh tế Indonesia Airlangga Hartarto năm ngoái cho biết Jakarta có thể sẽ phê chuẩn tư cách thành viên RCEP của họ vào năm 2022.

Tuy nhiên, chính phủ đã không thể hoàn thành các thủ tục trong quý I vì một số nhà lập pháp lo ngại rằng thỏa thuận sẽ ảnh hưởng đến các doanh nghiệp địa phương.

Các nhà lập pháp được đại diện bởi Achmad Baidowi từ Đảng Phát triển Thống nhất khẳng định rằng các công ty địa phương không sẵn sàng đối mặt với sự cạnh tranh mới và thiếu năng lực để tham gia chuỗi toàn cầu.

Ông Hartarto đã chỉ ra tiềm năng để các nước Đông Á trở thành nhà đầu tư chiến lược trong ngành công nghiệp mới và nền kinh tế kỹ thuật số của Indonesia.

Làm thế nào nền kinh tế Indonesia có thể hưởng lợi từ RCEP?

Bộ Thương mại Indonesia dự đoán rằng trong vòng 5 năm kể từ khi RCEP phê chuẩn, xuất khẩu sẽ tăng từ 8-11%, trong khi đầu tư nước ngoài sẽ tăng 22%.

Bộ Điều phối các vấn đề kinh tế cũng chỉ ra rằng việc phê chuẩn sẽ thúc đẩy GDP của Indonesia lên 0,07%, đồng thời thúc đẩy xuất khẩu và nhập khẩu lần lượt là 5 tỷ USD và 4 tỷ USD vào 2040.

Bộ trưởng Thương mại Indonesia Zulkifli Hasan nói với các nhà lập pháp: “Chúng tôi mô tả thỏa thuận này là một cách thu phí để gia nhập thị trường toàn cầu và đã đến lúc Indonesia gây bão trên thị trường quốc tế”.

Vì sao Philippines và Myanmar ‘mất tích’ khỏi RCEP?

Giống như tất cả các thành viên, Philippines và Myanmar đã ký thỏa thuận vào 11-2020 trong một buổi lễ trực tuyến, nhưng họ vẫn chưa hoàn tất quy trình chính thức phê chuẩn thỏa thuận trong nước.

Các thành viên phải gửi các văn kiện phê chuẩn của mình cho Ban Thư ký ASEAN, cơ quan này đóng vai trò là cơ quan lưu ký cho hiệp ước. RCEP sẽ có hiệu lực sau 60 ngày kể từ khi một thành viên nộp công cụ của họ vào cơ quan lưu ký, Jeff Schott, thành viên cấp cao tại Viện Kinh tế Quốc tế Peterson giải thích.

“Các thành viên ‘mất tích’ đang nhắm đến việc tham gia vào cuối năm nay. Philippines bị trì hoãn bởi chu kỳ bầu cử của họ. Indonesia đã quản lý G20 và chuẩn bị cho ghế chủ tịch ASEAN vào năm tới. Thêm vào đó, họ có một cuộc bầu cử đầy tranh cãi ở phía trước”, Deborah Elms, giám đốc điều hành của Trung tâm Thương mại Châu Á cho biết.

“Mục đầu tiên trong chương trình nghị sự là giải quyết vấn đề của Ban Thư ký RCEP. Do sự phức tạp của RCEP, một nhân viên toàn thời gian để quản lý tổ chức là rất quan trọng".

Theo ông Schott, "một số quốc gia RCEP không hài lòng về việc giao dịch với Myanmar".

Chính phủ được bầu cử dân chủ của Myanmar đã bị lật đổ trong một cuộc đảo chính vào 2-2021, với một chính quyền quân sự lên nắm quyền.

RCEP có ý nghĩa gì đối với Philippines?

Theo Bộ Thương mại và Công nghiệp, các thành viên RCEP chiếm khoảng 50% xuất khẩu và 68% nhập khẩu của Philippines.

Việc phê chuẩn RCEP có thể giúp các ngành công nghiệp địa phương thu được nguyên liệu thô và các sản phẩm trung gian với giá rẻ hơn và đóng góp 0,9% vào tăng trưởng GDP quốc gia, đồng thời giảm tỷ lệ nghèo 5% vào năm 2030, theo cựu Phó chủ tịch Hạ viện Philippines Rodante Marcoleta.

Trung Quốc vẫn là đối tác thương mại lớn nhất và là nguồn nhập khẩu hàng đầu của Philippines vào năm 2021. Trung Quốc cũng là thị trường xuất khẩu lớn thứ hai của Philippines vào năm ngoái.

Kim ngạch thương mại của Philippines với Trung Quốc đạt 38,34 tỷ USD vào năm 2021, tăng 24,9% so với cùng kỳ năm ngoái.

Philippines nhập khẩu 710 triệu USD dược phẩm từ Trung Quốc vào năm 2021, tăng 553,1% so với cùng kỳ năm ngoái.

Xuất khẩu các sản phẩm thủy sản sang Trung Quốc đạt 110 triệu USD vào năm 2021, tăng 200,3%.

RCEP có ý nghĩa gì đối với Myanmar?

Là nền kinh tế kém phát triển nhất trong số các thành viên RCEP, Myanmar chỉ cần xóa bỏ 30% thuế quan đối với thương mại hàng hóa, thấp hơn mức 65% mà các thành viên khác đã hứa.

Họ cũng sẽ nhận được một khoảng thời gian chuyển tiếp từ 3-10 năm trong các lĩnh vực quyền sở hữu trí tuệ và thương mại điện tử để cho phép họ chuẩn bị các điều khoản tương ứng, có thể giúp cải thiện khả năng cạnh tranh quốc tế của các sản phẩm của Myanmar.

Cựu Bộ trưởng Đầu tư và Quan hệ Kinh tế Đối ngoại của Liên minh Myanmar, U Thaung Tun, trước đây đã ủng hộ thỏa thuận vì Myanmar sẽ chỉ cần dỡ bỏ thuế quan đối với 30% hàng hóa, trong khi RCEP cũng sẽ khuyến khích đầu tư nước ngoài nhiều hơn vào lĩnh vực sản xuất.

Điều gì đang ngăn cản Philippines phê chuẩn RCEP?

Cựu tổng thống Rodrigo Duterte đã phê chuẩn RCEP vào 9-2021, nhưng Thượng viện đã không ký vào thỏa thuận này do lo ngại đối với ngành nông nghiệp trước khi chính quyền mới của Ferdinand Marcos Jnr nhậm chức.

Hơn 100 nhóm nông nghiệp trước đây đã kháng nghị Thượng viện từ chối hoặc trì hoãn việc phê chuẩn RCEP vì họ cho rằng Philippines chưa sẵn sàng cho thương mại tự do trên thị trường toàn cầu.

Thâm hụt thương mại của đất nước là mối quan tâm chính của họ, với thâm hụt nông nghiệp quốc gia đã tăng lên hơn 7 tỷ USD kể từ khi gia nhập Tổ chức Thương mại Thế giới năm 1995.

Các nhóm cũng tuyên bố đóng góp của ngành nông nghiệp vào GDP của đất nước đã giảm từ hơn 20% xuống 10% và khiến hơn 1 triệu người mất việc làm.

Bộ Thương mại và Công nghiệp đã đưa ra cam kết với nông dân vì các sản phẩm nông nghiệp rất nhạy cảm, bao gồm thịt lợn và thịt gia cầm, khoai tây, hành tây, tỏi, cải bắp, đường, cà rốt và gạo, không được đưa vào danh sách thuế quan. Bộ cho biết xi măng, các sản phẩm cán phẳng bằng sắt hoặc thép không hợp kim cũng được miễn thuế quan.

Dữ liệu do Bộ Nông nghiệp công bố cho thấy Philippines là nước nhập khẩu ròng phân bón vì nước này phụ thuộc vào nhập khẩu với 95%.

Bộ Thương mại và Công nghiệp cũng chỉ ra rằng 74% lượng phân bón nhập khẩu đến từ các thành viên RCEP như Trung Quốc, Hàn Quốc và Nhật Bản, nơi họ cũng nhập khẩu 70% lượng thuốc trừ sâu của mình.

Tại sao Myanmar vẫn chưa phê chuẩn RCEP?

Myanmar đã đệ trình văn kiện phê chuẩn lên Ban Thư ký ASEAN vào 9-2021, nhưng họ không được chấp nhận do môi trường chính trị trong nước đầy biến động.

Hồi tháng 2, New Zealand tuyên bố sẽ không đối phó với Myanmar, với lý do bạo lực chết người và những thất bại dân chủ ở quốc gia Đông Nam Á này sau khi quân đội nắm chính quyền vào năm ngoái.

Vài ngày sau New Zealand, Philippines cũng nói rằng họ sẽ từ chối văn kiện phê chuẩn của Myanmar.

Trung Quốc là đối tác thương mại lớn nhất của Myanmar và là điểm đến xuất nhập khẩu lớn nhất của nước này.

Trung Quốc đã loại bỏ thuế quan đối với 94,4% hàng hóa của Myanmar kể từ 2012, theo cựu đại sứ Myanmar tại Trung Quốc, U Myo Thant Pe trong một cuộc phỏng vấn năm ngoái khi thảo luận về hợp tác Trung Quốc-Myanmar.

Ai đã đăng ký tham gia RCEP?

Hồng Kông chính thức nộp đơn gia nhập RCEP vào giữa tháng 1, nhưng các thành viên mới không thể tham gia sớm nhất cho đến 7-2023.

Bangladesh cũng bày tỏ mong muốn tham gia RCEP.

“RCEP có thể mở rộng, nhưng thỏa thuận nói rằng các cuộc đàm phán gia nhập không thể bắt đầu cho đến giữa năm 2023. Với kinh nghiệm của nhiều thành viên RCEP đang vật lộn với việc gia nhập một thỏa thuận song song, [Thỏa thuận toàn diện và tiến bộ cho quan hệ đối tác xuyên Thái Bình Dương], rõ ràng việc gia nhập một khu vực lớn không hề đơn giản hay nhanh chóng như người ta tưởng tượng", giám đốc Elms nói thêm.