Loạt dự án chậm tiến độ, lãng phí lớn

Bệnh viện, trang thiết bị đắt tiền “đắp chiếu”

Trình bày dự thảo báo cáo tóm tắt tại phiên họp, ông Nguyễn Phú Cường, Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính - Ngân sách của Quốc hội cho biết, kết quả giám sát sơ bộ cho thấy, việc quản lý, sử dụng ngân sách, các nguồn vốn nhà nước khác đã có nhiều chuyển biến tích cực.

Kinh phí ngân sách, vốn nhà nước giai đoạn 2016- 2021 tiết kiệm được là trên 350.000 tỷ đồng. Bội chi ngân sách nhà nước, nợ công được kiểm soát chặt chẽ.

Tổ chức bộ máy của các cơ quan, đơn vị, tổ chức trong hệ thống chính trị từng bước được đổi mới, sắp xếp, kiện toàn theo hướng gọn, nhẹ, hiệu lực, hiệu quả; giảm 13,5% số đơn vị sự nghiệp công lập so với năm 2015, vượt mục tiêu Nghị quyết số 19 (tối thiểu bình quân cả nước giảm 10%). Tinh giản biên chế công chức giảm 10,01%; viên chức giảm 11,12% so với năm 2015, vượt mục tiêu Nghị quyết số 39 của Bộ Chính trị.

Bệnh viện Bạch Mai cơ sở 2 (ở Hà Nam) được đầu tư hoành tráng nhưng khó khăn trong việc đưa vào hoạt động. Ảnh chụp tháng 7/2022. Ảnh: Hoàng Mạnh Thắng

Tuy nhiên, trong một số lĩnh vực còn nhiều tồn tại. Cụ thể, trong lĩnh vực y tế, việc đấu thầu, mua sắm thuốc, sinh phẩm, vật tư, đầu tư, mua sắm, quản lý, khai thác trang thiết bị y tế, đầu tư các dự án bệnh viện, cơ sở y tế còn nhiều hạn chế, thất thoát, lãng phí, không hiệu quả. Cùng với đó, việc thổi giá thuốc, sinh phẩm, vật tư, trang thiết bị chưa được xử lý kịp thời. Nhiều trang thiết bị hiện đại đắp chiếu nhiều năm tại một số cơ sở y tế.

Một số bệnh viện trọng điểm cấp T.Ư và cấp tỉnh hoàn thành nhiều năm, nhưng không đi vào khai thác, sử dụng, xuống cấp nghiêm trọng. Một số dự án đầu tư dở dang, không cân đối được nguồn vốn để hoàn thành, kéo dài nhiều năm, gây lãng phí nguồn lực.

“Cán bộ sai thì xử lý rồi, nhưng đất đai, tài sản, vốn liếng nằm đấy cả. Chủ trương có rồi, nên thể chế hóa bằng nghị quyết để tạo cơ sở pháp lý xử lý. Thẩm quyền cấp nào thì cấp đó xử lý”.

Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ

Đoàn giám sát đề nghị Chính phủ chậm nhất trong 6 tháng đầu năm 2023 phải đưa các bệnh viện, các cơ sở y tế đã hoàn thành vào khai thác, sử dụng, trong đó đặc biệt lưu ý Bệnh viện Bạch Mai và Việt Đức cơ sở 2 tại thành phố Phủ Lý, Hà Nam; Bệnh viện Tâm thần tỉnh Bình Dương… Cùng với đó, cần xây dựng phương án sử dụng hoặc điều chuyển các trang thiết bị y tế hiện đại đắp chiếu nhiều năm tại một số bệnh viện, cơ sở y tế…

Thể chế hóa để xử lý

Liên quan lĩnh vực đầu tư công, Đoàn giám sát chỉ ra, chất lượng xây dựng, giao kế hoạch không đáp ứng yêu cầu đề ra; phân bổ vốn còn dàn trải, phân tán; công tác chuẩn bị đầu tư, lập, thẩm định, quyết định chủ trương đầu tư, quyết định đầu tư chưa được quan tâm đúng mức, còn nhiều bất cập; việc tổ chức thực hiện chưa thật sự quyết liệt, kỷ luật, kỷ cương chưa nghiêm,…

Tổng hợp báo cáo chưa đầy đủ của các bộ, ngành, địa phương cho thấy, có hàng nghìn dự án giai đoạn 2016 - 2021 chậm tiến độ, trong đó, nhiều dự án quan trọng quốc gia, dự án lớn, trọng điểm đều chậm tiến độ. Điển hình là Dự án tuyến đường sắt thí điểm thành phố Hà Nội, đoạn Nhổn - ga Hà Nội; Tuyến đường sắt đô thị số 2 đoạn Nam Thăng Long - Trần Hưng Đạo; Tuyến đường sắt số 1: Bến Thành - Suối Tiên; Tuyến đường sắt số 2: Bến Thành - Tham Lương.

Các dự án giải ngân nguồn vốn vay ODA và vay ưu đãi nước ngoài rất chậm, thời gian triển khai dự án kéo dài, phải gia hạn thực hiện, không hoàn thành đưa dự án vào khai thác đúng thời hạn dự kiến, giảm hiệu quả sử dụng vốn vay. Cùng với đó, hàng nghìn dự án điều chỉnh quyết định đầu tư, trong đó có nhiều dự án phải điều chỉnh dự án nhiều lần; nhiều dự án vi phạm thủ tục đầu tư, có thất thoát, lãng phí; nhiều trường hợp phải xử lý hình sự; một số dự án hoàn thành, nhưng không đưa vào sử dụng, không phát huy hiệu quả đầu tư, để hoang hóa, lãng phí…

Đoàn giám sát đề nghị Chính phủ chỉ đạo các bộ, ngành địa phương rà soát, tổng hợp, phân loại và xây dựng kế hoạch lộ trình để tập trung xử lý dứt điểm các vấn đề khó khăn, vướng mắc các dự án sử dụng vốn đầu tư công, đặc biệt là các dự án quan trọng quốc gia, các dự án trọng điểm, dự án sử dụng vốn ODA chậm tiến độ.

Nghiên cứu phương án bố trí vốn ngân sách mua lại các dự án đầu tư theo hình thức BOT gặp khó khăn, vướng mắc do nhà nước điều chỉnh cơ chế, chính sách, đầu tư mới các dự án không hợp lý, gây thua lỗ, phá vỡ phương án tài chính ban đầu để bảo đảm hài hòa lợi ích của nhà nước, nhà đầu tư, bảo đảm môi trường đầu tư, kinh doanh lành mạnh…

Đoàn giám sát cũng kiến nghị đẩy nhanh tiến độ các dự án trọng điểm thuộc lĩnh vực dầu khí, điện, than, hóa chất,… để sớm đưa các dự án vào sử dụng, phát huy hiệu quả đầu tư.

Phát biểu tại phiên họp, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ đánh giá, đây là cuộc giám sát lớn, phạm vi rộng, phức tạp, thông tin số liệu rất nhiều, huy động lực lượng lớn tham gia; cần tiếp tục làm rõ những thành tựu, điển hình về việc thực hành tiết kiệm, chống lãng phí, trong đó nhiều nội dung làm vượt chỉ tiêu của T.Ư, là thành tích cực kỳ quan trọng.

Ông Huệ yêu cầu, với các kiến nghị, đề xuất, phải nêu rõ thời gian, như về dự án treo, dự án chậm tiến độ, các dự án BOT đang đầu tư dở dang, dự án BT đang phải xử lý. Các dự án vướng mắc sau thanh tra, kiểm tra, kiểm toán, điều tra phải thể chế hóa chủ trương của T.Ư để xử lý.