Dự án Nhà máy xử lý nước thải Yên Xá: Nhà thầu năng lực yếu vẫn trúng thầu nghìn tỷ

2/4 gói thầu 'lụt' tiến độ, ì ạch thi công

Theo tìm hiểu, ngoài các gói thầu 1, 2 và 4 đều đang chậm tiến độ thì gói thầu số 3 có nguy cơ cao phải hủy thầu, tổ chức đấu thầu lại do năng lực liên danh nhà thầu yếu kém, không thể triển khai.

Dự án nhà máy xử lý nước thải Yên Xá có tổng mức đầu tư 16.290 tỷ đồng, trong đó phần lớn là vốn vay ODA (chiếm hơn 84%) và vốn đối ứng của TP Hà Nội.

Dự án gồm 4 gói thầu xây lắp. Trong đó, gói thầu số 1 xây dựng nhà máy xử lý nước thải Yên Xá công suất 270.000m3/ngày đêm do liên danh JFE-TSK (Nhật Bản) thi công.

Gói thầu này thời gian thi công theo hợp đồng là 40 tháng và 8 tháng vận hành chạy thử. Thời gian thi công, chạy thử là 48 tháng, kể từ tháng 1/2019 đến tháng 1/2023. Dù vậy đến nay, gói thầu này mới giải ngân được khoảng 1.500 tỷ đồng/2.926 tỷ đồng.

Gói thầu số 2 xây dựng hệ thống cống bao cho sông Tô Lịch và các cống chính do nhà thầu Công ty Tekken (Nhật Bản) thi công. Thời gian thi công là 48 tháng, kể từ tháng 3/2020 đến tháng 3/2024. Tính đến nay, tiến độ giải ngân của dự án mới đạt khoảng 500 tỷ/1.900 tỷ đồng.

Gói thầu số 4 xây dựng hệ thống cống cho một phần khu vực Hà Đông và KĐT mới do liên danh Công ty CP xây dựng thương mại An Xuân Thịnh- Công ty CP Sông Đà 9 thi công. Thời gian thi công là 31,5 tháng, từ tháng 7/2019 đến tháng 12/2022.

Đến nay, gói thầu này vẫn ngổn ngang và đang bị dư luận phản ứng gay gắt do rào tôn, quây lô cốt trên nhiều tuyến phố nhưng không thi công gây ùn tắc giao thông. Gói thầu này đến nay mới giải ngân được khoảng 170/761 tỷ đồng.

Gói thầu số 3 xây dựng hệ thống cống bao cho sông Lừ do liên danh Công ty CP xây dựng thương mại An Xuân Thịnh và Công ty CP sông Đà 9 thi công. Thời gian thi công là 31,5 tháng, tính từ tháng 2/2020 đến tháng 10/2022.

Tổng chiều dài gói thầu này khoảng 7.660m, gồm 3.600m ống thi công bằng phương pháp đào mở và 4.012m thi công bằng phương án khoan kích ngầm cùng 34 giếng.

Dù vậy, tính đến hết tháng 10/2022, liên danh nhà thầu này mới thi công được khoảng 100m/552m ống cống D400, 626/1.385m cống D1200… Giá trị giải ngân đạt 73/579 tỷ đồng.

Liên danh nhà thầu năng lực yếu vẫn liên tiếp trúng 2 gói thầu?

Ban QLDA đầu tư xây dựng công trình hạ tầng kỹ thuật và Nông nghiệp TP Hà Nội- đại diện chủ đầu tư dự án báo cáo, đến nay, gói thầu đang giậm chân tại chỗ do năng lực liên danh nhà thầu là Công ty An Xuân Thịnh và Sông Đà 9 quá yếu, không thể tiếp tục thi công gói thầu này.

Được biết, Ban Công trình hạ tầng kỹ thuật và Nông nghiệp đã báo cáo UBND TP Hà Nội về phương án xử lý đối với gói thầu số 3.

Cụ thể, đại diện chủ đầu tư đưa 2 phương án: một là chấm dứt tư cách nhà thầu đối với liên danh An Xuân Thịnh- Sông Đà 9, tổ chức đấu thầu lại; phương án thứ hai là cho phép liên danh nhà thầu này ký hợp đồng bổ sung nhà thầu phụ để triển khai gói thầu.

Hiện nay, TP Hà Nội đang yêu cầu Ban Công trình hạ tầng kỹ thuật và Nông nghiệp xin ý kiến của Văn phòng JICA Việt Nam; sau khi phía JICA cho ý kiến mới triển khai các bước tiếp theo.

Như vậy, tiến độ của dự án Nhà máy xử lý nước thải Yên Xá khó có thể cán đích vào năm 2025.

Chuyên gia, Thạc sỹ Quản lý Kinh tế Lê Trung Hiếu đánh giá, trong trường hợp hủy thầu đối với liên danh nhà đầu tư cũ, tổ chức đấu thầu lại sẽ mất rất nhiều thời gian. Thời gian để hủy thầu, tổ chức đấu thầu quốc tế lại mất từ 12-15 tháng nếu không có vướng mắc.

“Trong trường hợp hủy thầu do lỗi từ phía nhà thầu không đáp ứng được về năng lực thì liên danh nhà thầu sẽ bị phạt số tiền bảo lãnh đã nộp.

Chủ đầu tư có trách nhiệm tính toán khối lượng nhà thầu đã thi công để thanh toán cho nhà thầu, trong trường hợp do nhà thầu năng lực kém khiến dự án kéo dài, gây thiệt hại thì chủ đầu tư có thể khởi kiện nhà thầu ra tòa đòi bồi thường”- chuyên gia Lê Trung Hiếu chia sẻ.

Còn trong trường hợp cho phép liên danh nhà thầu ký hợp đồng bổ sung nhà thầu phụ có đủ năng lực để thi công thì thủ tục thời gian có thể rút ngắn hơn nhưng cũng sẽ phát sinh những tình huống khó xử khi mà thầu phụ mạnh hơn thầu chính.

“Trách nhiệm để xảy ra việc này thuộc về chủ đầu tư, khi tổ chức đấu thầu, lựa chọn nhà thầu đã không đánh giá hết năng lực của các nhà thầu trúng thầu.

Đặc biệt tại dự án này, liên danh nhà thầu còn trúng 2 gói thầu số 2 và số 4. Cần phải xem xét lại quá trình đấu thầu, làm rõ trách nhiệm để tránh lặp lại tại các dự án khác trên địa bàn TP”- một chuyên gia trong lĩnh vực đấu thầu cho hay.

Mới đây, báo cáo Sở GTVT về việc thi công đảm bảo an toàn giao thông, hạn chế ùn tắc tại gói thầu số 2 và số 4, ông Chu Mạnh Tuấn, Phó Giám đốc Ban QLDA Đầu tư xây dựng công trình hạ tầng kỹ thuật và Nông nghiệp cho biết, tại gói thầu số 4, liên danh nhà thầu cũng không đủ năng lực về nhân sự, thiết bị, tài chính dẫn đến một loạt các nội dung, hạng mục thi công bị chậm trễ.

Ban QLDA đã thường xuyên có biên bản hiện trường, tổ chức họp kiểm điểm tiến độ, công văn cảnh cáo nhà thầu. Nhưng thực tế, nhà thầu vẫn cố tình chây ỳ, không thực hiện, tiến độ thi công chưa được cải thiện và đáng báo động, có nguy cơ phải kéo dài thời gian thực hiện.

Ban cũng đã báo cáo TP và JICA xem xét cho phép bổ sung nhà thầu phụ đối với gói thầu số 4 này để tăng cường năng lực của nhà thầu. TP Hà Nội đã đồng ý chủ trương và Ban đang chờ ý kiến của JICA để đủ điều kiện triển khai các bước tiếp theo.

Vì sao liên danh nhà thầu Công ty CP xây dựng thương mại An Xuân Thịnh- Sông Đà 9 bị chủ đầu tư đánh giá là năng lực yếu kém, không đủ tài chính để thi công nhưng lại trúng liên tiếp 2 gói thầu (trị giá 2 gói thầu là hơn 1.340 tỷ đồng- PV)? Đây là vấn đề mà chủ đầu tư dự án Nhà máy xử lý nước thải Yên Xá cần có câu trả lời rõ ràng cho dư luận.