Nhiều sai phạm trong quản lý và sử dụng đất đai tại Tập đoàn Công nghiệp Cao su Việt Nam

Ngày 9/2, Thanh tra Chính phủ (TTCP) có Thông báo số 238/TB-TTCP, kết luận thanh tra việc chấp hành pháp luật trong quản lý và sử dụng đất đai, trong đó có đất có nguồn gốc từ nông, lâm trường quốc doanh theo Chỉ thị số 11/CT-TTg ngày 4/4/2016 của Thủ tướng Chính phủ tại Tập đoàn Công nghiệp Cao su Việt Nam; Tổng công ty Lâm nghiệp và Tổng công ty Chè Việt Nam.

Theo đó, bên cạnh những thành tích đã đạt được, các tập đoàn, tổng công ty nêu trên còn để xảy ra những bất cập, vi phạm, khuyết điểm trong lĩnh vực quản lý và sử dụng đất đai.

Cụ thể, Thanh tra Chính phủ chỉ ra rằng, công tác quản lý hồ sơ đất đai trước đây của Tập đoàn Công nghiệp Cao su Việt Nam còn sơ sài, không đầy đủ, chủ yếu là sử dụng hồ sơ dạng giấy, bản đồ địa hình, tài liệu đo đạc lạc hậu, công cụ để quản lý thô sơ, nguồn lực mỏng, diện tích được giao lại quá lớn dẫn đến khó khăn trong theo dõi, quản lý, giải quyết tranh chấp, lấn chiếm đất đai.

Tính đến ngày 31/12/2017, các đơn vị thuộc tập đoàn còn để hơn 10.710 ha đất bị lấn chiếm, tập trung ở các tỉnh Đông Nam Bộ, Tây Nguyên và để diện tích đất chồng lấn giữa các công ty thuộc tập đoàn với những đối tượng khác, chủ yếu là người dân lên tới 1.737 ha; Tổng diện tích đất bị lấn chiếm, chồng chất đến thời điểm thanh tra đã giải quyết dứt điểm được 476,2 ha chưa được giải quyết dứt điểm là 11.947,6 ha vi phạm quy định của pháp luật đất đai.

Về việc xử lý, sắp xếp lại nhà, đất thuộc sở hữu nhà nước: Tập đoàn quản lý, sử dụng 759 cơ sở nhà, đất với tổng diện tích đấy là 1.200,39 ha, diện tích nhà là 1.176.187 m2 thuộc đối tượng phải xử lý, sắp xếp xếp. Tuy nhiên, đến cuối năm 2017, Tập đoàn mới chỉ trình cơ quan chức năng phê duyệt xử lý 43 cơ sở, chiếm 5,7%; còn 716 cơ sở, tương ứng 94,3% hiện chỉ mới hoàn tất công tác kiểm tra hiện trạng.

Tập đoàn Công nghiệp Cao su Việt Nam quản lý và sử dụng với diện tích đất là 371.348ha (đất nông nghiệp 361.647 ha, đất phi nông nghiệp 9.701 ha), tính đến ngày 31/12/2017, phần lớn diện tích đất đã được cấp Giấy CNQSD đất (khoảng 92%), phần còn lại 29.708 ha chưa được cấp Giấy CNQSD đất (khoảng 8%) với nhiều nguyên nhân khác nhau, trong đó có diện tích đất dự kiến bàn giao cho địa phương quản lý, sử dụng nên không lập hồ sơ cấp Giấy CNQSD đất và đất đang có tranh chấp chưa thực hiện được việc cấp Giấy CNQSD đất. Công tác xác định ranh giới, cắm mốc, đo đạc, lập bản đồ địa chính của Tập đoàn mới thực hiện được 313.554 ha (khoảng 84,4%), diện tích chưa thực hiện là 57,794 ha (khoảng 15,6%), dẫn đến số liệu về diện tích đất còn chưa chính xác.

Ngoài ra, tập đoàn cho thuê một phần diện tích văn phòng chưa thực hiện đúng quy định của Luật Đất Đai 2013 (tại số 117, Hai Bà Trưng ,Quận 3, TP. HCM; Số 56 Nguyễn Du, quận Hai Bà Trưng, TP.Hà Nội) và cho mượn đất làm nhà ở để bị lấn, chiếm chưa thu hồi được (Nhà E1, phố Tạ Quang Biểu, quận Hai Bà Trưng, TP.Hà Nội); Tạp chí Cao su cho thuê làm nhà ở không đúng mục đích; Công ty Tài chính Cao sy ký hợp đồng mua tài sản là quyền sử dụng đất năm 2004,2005 để làm trụ sở văn phòng Công ty nhưng không lập Báo cáo nghiên cứu, chưa có dự án đầu tư được phê duyệt...; Công ty TNHH MTV Cao su Mang Zang sử dụng một phần quỹ phúc lợi mua nhà tại số 55 Nguyễn Minh Hoàng, phường 12, quận Tân Bình, TP.HCM...

Hơn nữa, việc tập đoàn bàn hành Quyết định số 183/QĐ-CSVN ngày 3/3/2008 cho phép Công ty cao su Phú Riềng chuyển giao 96,18 ha đất cao su, sau đó UBND tỉnh Bình Phước thu hồi đất, giao đất, cho thuê đất đối với Trường Cao đẳng Công nghiệp Cao su (không thuộc tổ chức kinh tế nên không được thuê đất để thực hiện dự án đầu tư) là chưa thực hiện đúng quy định tại Điều 35, Luật đất đai 2003.

Việc Giám đốc Công ty Cổ phần Cao su Đồng phú, Giám đốc Công ty TNHH MTV Tổng Công ty Cao su Đồng Nai cho công nhận mượn đất làm nhà là không đúng với quy định tại Luật đất đai 2003 và Luật đất đai 2013.

Ngoài Tập đoàn Công nghiệp Cao su Việt Nam, Thanh tra Chính phủ cũng chỉ ra các tồn tại, vi phạm, khuyết điểm tại Tổng công ty Lâm nghiệp và Tổng công ty Chè Việt Nam.

Trong đó, Tổng công ty Lâm nghiệp đã để 7.396ha đất bị lấn chiếm, chưa thu hồi. Việc lấn chiếm chủ yếu xảy ra vào giai đoạn từ năm 2005 về trước. Nguyên nhân do những năm trước đây, các lâm trường quốc doanh được giao đất lâm nghiệp nhưng để đất trống nhiều năm, không đưa vào sử dụng nên bị hộ dân lấn chiếm; Đất lâm nghiệp trước đây chưa được đo đạc, cắm mốc và chưa có bản đồ địa chính, không có hồ sơ ranh giới cụ thể cho nên khi bị lấn chiếm, không có đầy đủ hồ sơ pháp lý để xử lý dứt điểm, dẫn đến tình trạng lấn chiếm đất đai xảy ra trong thời gian dài, không được xử lý triệt để…

Theo Thanh tra Chính phủ, Tổng công ty Chè Việt Nam cũng để 497,53 ha đất bị lấn chiếm, tập trung tại tỉnh Phú Thọ, đến nay chưa giải quyết dứt điểm; Đưa 12 khu đất để góp vốn liên doanh, liên kết, cho thuê lại đất không đúng quy định; thoái vốn không thông qua đấu giá, vi phạm quy định pháp luật… Diện tích đất nông nghiệp các đơn vị thuộc tổng công ty được giao là 1.644,5 ha, đến thời điểm thanh tra chưa thực hiện ký hợp đồng thuê đất và nộp tiền thuế theo quy định từ năm 2005 đến ngày 31/12/2017…

Từ những nội dung nêu trên, Thanh tra Chính phủ kiến nghị Tập đoàn công nghiệp Cao su Việt Nam phải kiểm tra, rà soát đối với việc thực hiện chuyển mục đích sử dụng đất, cho thuê đất, chuyển nhượng dự án theo thẩm quyền xử lý hoặc báo cáo cấp có thẩm quyền xử lý bảo đảm theo đúng quy định của pháp luật. Báo cáo với các địa phương để sớm bố trí kịp thời ngân sách thực hiện việc rà soát, xác định ranh giới, cắm mốc giới, đo đạc, lập bản đồ địa chính và hồ sơ ranh giới sử dụng đất.

Xử lý các vi phạm trong việc cho thuê văn phòng làm việc, cho thuê, mượn nhà, đất không đúng quy định để xảy ra tình trạng lấn chiếm nhà đất, để nhà trống không sử dụng, gây lãng phí. Rà soát, xử lý và chịu trách nhiệm đối với một số đơn vị thuộc tập đoàn mua một số cơ sở nhà, đất với giá cao chưa đúng quy định…