Thanh tra chỉ ra hàng loạt vi phạm trong mua sắm thiết bị y tế

Nội dung này được Thanh tra Chính phủ đề cập trong văn bản phúc đáp các kiến nghị của cử tri gửi tới kỳ họp thứ 10 Quốc hội khóa XIV.

Cư tri nhiều địa phương (Hải Phòng, Thái Bình, Bến Tre) trước đó đề cập đến việc liên doanh, liên kết đầu tư thiết bị y tế tại các cơ sở khám chữa bệnh, sử dụng kinh phí phòng, chống dịch Covid-19.

Cử tri kiến nghị tăng cường rà soát, thanh tra, kiểm tra, xử lý nghiêm các vi phạm, kịp thời thu hồi tài sản tham nhũng trả lại Nhà nước và nhân dân.

90% chỉ định thầu

Theo cử tri TP Hải Phòng, một dự án khi triển khai phải theo nguyên tắc công khai giá thiết bị, thủ tục đấu thầu và có rất nhiều quy trình với sự tham gia của nhiều cơ quan.

Song vừa qua đã phát hiện ra nhiều sai phạm trong lĩnh vực liên doanh, liên kết đầu tư thiết bị y tế vào các cơ sở khám chữa bệnh, như vụ việc ở Trung tâm Kiểm soát bệnh tật Hà Nội, Bệnh viện Bạch Mai. Cử tri còn dẫn chứng trường hợp Công ty cổ phần công nghệ y tế BMS chỉ riêng từ đầu năm 2020 đến nay liên tiếp trúng gần 20 gói thầu về cung cấp vật tư và trang thiết bị y tế tại nhiều tỉnh, thành với giá trị từ vài tỷ đến vài trăm tỷ đồng.

Cử tri Hải Phòng dẫn chứng sai phạm trong lĩnh vực liên doanh, liên kết đầu tư thiết bị y tế vào các cơ sở khám chữa bệnh xảy ra tại Bệnh viện Bạch Mai. Ảnh: Việt Linh.

"Phải chăng có vấn đề từ công tác quản lý của Nhà nước? Đó là sự sơ hở của pháp luật hay là sự thông đồng, tiếp tay của các cán bộ có thẩm quyền trong các cơ quan chức năng", cử tri Hải Phòng đặt vấn đề và đề nghị Thủ tướng giao Thanh tra Chính phủ, Bộ Y tế rà soát, thanh tra toàn bộ dự án lớn trong lĩnh vực này.

Giải đáp các kiến nghị, Thanh tra Chính phủ cho biết cơ quan này đã tiến hành thanh tra diện rộng liên quan tới vấn đề này trong các năm 2018 và 2019. Ngoài ra, Thanh tra Chính phủ cũng tiến hành một số cuộc thanh tra đột xuất theo chỉ đạo của Thủ tướng.

Năm 2019, Thanh tra Chính phủ thanh tra trực tiếp tại Bộ Y tế và một số bệnh viện trực thuộc; 63 tỉnh, thành phố thực hiện thanh tra chuyên đề diện rộng việc sử dụng quỹ bảo hiểm y tế, mua sắm trang thiết bị y tế và vật tư y tế, đấu thầu thuốc chữa bệnh.

Cuộc thanh tra đã kết thúc và cơ quan này đang xây dựng dự thảo kết luận thanh tra. Các địa phương cũng đã kết thúc thanh tra chuyên đề diện rộng theo chỉ đạo, Thanh tra Chính phủ đang tổng hợp báo cáo kết quả.

Theo Thanh tra Chính phủ, qua kết quả thanh tra tại 63 tỉnh, thành phố cho thấy một số địa phương không ban hành danh mục mua sắm tập trung trang thiết bị y tế trước mà thực hiện mua sắm tại tuyến tỉnh và phân cấp cho các cơ sở y tế trái quy định.

Điều này tạo điều kiện cho các đơn vị được phân cấp chia nhỏ gói thầu để tự thực hiện áp dụng hình thức chào hàng cạnh tranh, chỉ định thầu trái với quy định của Luật Đấu thầu. Theo Thanh tra Chính phủ, tại nhiều địa phương, tỷ lệ gói thầu thực hiện mua sắm theo hình thức chỉ định thầu và chào hàng cạnh tranh lên tới 90%.

Đẩy giá thiết bị lên cao, người bệnh chịu thiệt

Về việc tổ chức mua sắm trang thiết bị y tế,Thanh tra Chính phủ nhận định tất cả bộ, địa phương đều có thiếu sót, vi phạm trong quá trình tổ chức thực hiện các quy định về mua sắm, đấu thầu từ bước lập kế hoạch, đấu thầu, ký kết và thực hiện hợp đồng.

Trong đó, vi phạm chủ yếu xảy ra tại bước lập giá kế hoạch gói thầu và thẩm định giá.

Thanh tra Chính phủ đánh giá việc đấu thầu mua sắm trang thiết bị y tế vừa qua “chỉ mang tính hình thức, hiệu quả rất thấp hoặc không có hiệu quả”. Ảnh minh họa: Hoàng Hà.

Thanh tra Chính phủ cho rằng việc đề xuất danh mục mua sắm, cấu hình kỹ thuật rất chi tiết chỉ có hãng/loại sản phẩm đó có, dẫn đến không có cạnh tranh và đẩy giá thiết bị lên rất cao.

Cơ quan này đánh giá việc đấu thầu mua sắm trang thiết bị y tế vừa qua “chỉ mang tính hình thức, hiệu quả rất thấp hoặc không có hiệu quả”.

Tỷ lệ giảm giá trung bình của tổng số gói thầu tại 3 bộ, 50 địa phương chỉ đạt 1,26%. Cá biệt tại một số địa phương nhiều gói thầu mua sắm trang thiết bị y tế đấu thầu rộng rãi nhưng tỷ lệ giảm giá sau đấu thầu là 0%.

Cũng theo Thanh tra Chính phủ, Bộ Y tế và các địa phương không đăng tải công khai trên cổng thông tin điện tử các thông tin về giá trúng thầu mua sắm trang thiết bị y tế khiến các tỉnh, thành phố không có căn cứ tham khảo, phát hiện chênh lệch giá các trang thiết bị y tế giống nhau hoặc có cấu hình tương tự...

Đặc biệt, việc định giá mua sắm trang thiết bị y tế để đưa vào liên doanh, liên kết tại các cơ sở y tế thực hiện không tuân thủ đầy đủ quy định, đẩy giá trị thiết bị lên cao; ký hợp đồng đặt mua sắm trang thiết bị y tế với giá độc quyền đã làm thiệt hại đến quyền lợi của cơ sở khám chữa bệnh và người bệnh.

Thanh tra Chính phủ kiến nghị xử lý những vấn đề vĩ mô liên quan đến trách nhiệm của Bộ Y tế và các bộ, ngành, địa phương sẽ được tổng hợp trong báo cáo gửi Thủ tướng.

Thanh tra Chính phủ cũng khẳng định sẽ công khai và thông tin cho cử tri khi kết luận thanh tra được ban hành.