Mất mùi hay mất vị giác là một trong những triệu chứng thường gặp khi mắc Covid-19. Các nghiên cứu chỉ ra 60-80% bệnh nhân Covid-19 có thay đổi về mùi vị và khoảng 10% gặp tình trang này trong nhiều tuần.
Lý do mất mùi do Covid-19
SARS-CoV-2 thường vào bên trong tế bào thông qua thụ thể ACE2 (hay còn gọi la cổng ACE2). Các protein cầu gai nhận ra thụ thể ACE2 nên bám vào nhanh, giúp virus sáp nhập vào vỏ tế bào. Sau đó, chúng chuyển gene vào bên trong, gây nhiễm bệnh tế bào. Thụ thể ACE2 có trên nhiều loại tế bào trong cơ thể, nhất là ở hệ hô hấp. Đây cũng là lý do SARS-CoV-2 thường thâm nhập cơ thể qua hệ hô hấp.
Điểm thú vị là tế bào thần kinh khứu giác nằm bên trong mũi lại không có thụ thể ACE2. Vì vậy, nCoV thường không thể tấn công và gây nhiễm, làm tổn thương tế bào khứu giác. Tuy nhiên, tế bào khứu giác nằm giữa các tế bào hỗ trợ thần kinh và chúng lại có thụ thể ACE2. Khi SARS-CoV-2 vào, các tế bào này dễ bị tấn công trước do nằm ở vùng mũi và trong đường hô hấp.
Các tế bào hỗ trợ thần kinh có vai trò quan trọng trong việc chuyển tín hiệu mùi vị lên não. Tổn thương các tế bào này khiến cho vùng khứu giác không hoạt động, không gửi tín hiệu thần kinh lên não, gây ra mất mùi.
Các tế bào hỗ trợ thần kinh có vai trò quan trọng trong việc chuyển tín hiệu mùi vị lên não. Ảnh: Inf.news.
Đây là tin mừng vì các tế bào hỗ trợ thần kinh có thể thay thế sau khi cơ thể khỏi bệnh trong khi tổn thương ở tế bào thần kinh thường khó phục hồi. Vì vậy, đa số bệnh nhân thường phục hồi khứu giác sau khi cơ thể khỏi bệnh Covid-19. Khoảng 63% bệnh nhân Covid-19 phục hồi mùi sau 5 tuần và 95% bệnh nhân Covid-19 phục hồi mùi sau 6 tháng. Chữa trị triệu chứng hô hấp Covid-19 càng sớm thì khả năng phục hồi mùi càng nhanh.
Không nên uống thuốc Steroid để chữa mất mùi
Thuốc uống Steroid (Dexamethasone, Systemic Corticosteroid CS) là thuốc được chấp thuận để chữa Covid-19 loại trung bình hoặc nặng. Thuốc Steroid dùng để ức chế hệ miễn dịch, vì vậy, có thể giảm hiệu ứng viêm sưng lên tế bào thần kinh khứu giác và ngăn ngừa việc mất mùi. Trên cơ sở này, nhiều bác sĩ dùng Steroid để chữa mất mùi.
Gần đây, một nghiên cứu tổng hợp cho thấy dùng thuốc uống Steroid để chữa mất mùi là không hiệu quả kèm theo các khuyến cáo không nên dùng từ Hội Miễn dịch Dị ứng châu Âu.
Trong nghiên cứu này, các nhà khoa học không tìm thấy lợi ích khi dùng Steroid chữa trị mất mùi. Thêm nữa, khả năng phục hồi mùi lên đến 95% sau 6 tháng theo dõi càng khiến việc dùng thuốc uống Steroid không được chấp thuận. Hội Miễn dịch Dị ứng châu Âu cũng khuyến cáo dùng thuốc xịt Steroid vào vùng mũi để chữa viêm mũi và mất mùi do Covid-19. Bài nghiên cứu cũng chỉ ra một cách chữa trị mất mùi hiệu quả là tập ngửi.
Chữa mất mùi bằng cách tập ngửi
Đây là cách chữa trị phục hồi chức năng thần kinh khứu giác bằng các bài tập đơn giản. Dùng trí nhớ não bộ kết hợp với các mùi quen thuộc để giúp cơ thể học lại cách ngửi mùi. Lưu ý, các tế bào thần kinh khứu giác vẫn chưa bị tổn thương do Covid-19 nên người bệnh chỉ tập từ từ, việc phục hồi mùi sẽ nhanh.
Dùng trí nhớ não bộ kết hợp với các mùi quen thuộc để giúp cơ thể học lại cách ngửi mùi. Ảnh: Ndmais.
Đầu tiên, người bệnh nên học ngửi 4 đến 6 mùi mỗi ngày. Mỗi lần đưa lên mũi ngửi từ 20 đến 30 giây. Sau đó, bạn nhắm mắt, nhớ lại mùi này trước kia thơm hay khó chịu thế nào. Bạn bắt đầu bằng các mùi đơn giản, quen thuộc như nước hoa, kem cạo râu, mùi của chồng, vợ, mùi của thú cưng...
Sau đó, chúng ta có thể tập ngửi các mùi khó chịu như nước tiểu hay mắm tôm. Lặp lại bài tập nhiều lần trong ngày và ngay khi mới bắt đầu mất mùi sẽ giúp chúng ta phục hồi mùi nhanh hơn.
Bài tập này cũng có thể áp dụng và kết hợp với mất vị ngon của đồ ăn do Covid-19. Chúng ta nếm món ăn và nhớ lại vị của chúng trước kia.
Bài viết do bác sĩ Huỳnh Wynn Trần, Los Angeles, California, Mỹ, cung cấp thông tin.
