Theo Bộ Tài chính, thời gian qua, thị trường thế giới diễn biến phức tạp, đặc biệt do xung đột giữa Nga - Ukraine tác động đến nguồn cung và tăng giá bán xăng dầu trên thị trường thế giới.
Theo đó, giá xăng dầu thế giới bình quân tính đến kỳ điều hành ngày 21/05 có xu hướng tăng giá so với kỳ điều hành những ngày đầu năm lên đến 42,9 - 56,97% tùy từng mặt hàng.
GIẢM 50% THUẾ BẢO VỆ MÔI TRƯỜNG VẪN CHƯA ĐỦ
Lý giải về nguyên nhân giá xăng dầu thế giới tăng “chóng mặt” thời gian qua, Bộ Công Thương cho rằng chủ yếu do nguồn cung xăng dầu khan hiếm. Bên cạnh đó, lạm phát tăng cao tại một nước lớn như Mỹ và một số nước Châu âu cũng tác động làm giá xăng dầu thế giới tăng. Việc giá xăng dầu thành phẩm thế giới tăng cao dẫn đến tác động trực tiếp làm tăng giá xăng dầu trong nước.
Trước áp lực tăng giá xăng dầu thế giới, về điều hành giá xăng dầu trong nước, theo quy định tại Nghị định số 95/2021/NĐ-CP ngày 01/11/2021 của Chính phủ sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 83/2014/NĐ-CP ngày 03/9/2014 về kinh doanh xăng dầu, giá bán xăng dầu trong nước được thực hiện theo cơ chế thị trường và phù hợp với diễn biến giá xăng dầu thế giới.
Bộ Tài chính khẳng định trong bối cảnh giá xăng dầu thế giới tiếp tục biến động phức tạp như hiện nay, việc tiếp tục tính toán, cân đối sử dụng Quỹ bình ổn giá (BOG) xăng dầu để góp phần bình ổn giá xăng dầu; qua đó, hỗ trợ người tiêu dùng và sản xuất kinh doanh là giải pháp cần thiết.
"Hiện nay giá cơ sở các mặt hàng xăng dầu trong nước so với mức giá kỳ điều hành ngày 11/01/2022 tăng khoảng từ 25,89 - 42,4%, thấp hơn so với tốc độ tăng của giá xăng dầu thành phẩm thế giới khoảng từ 42,9 - 56,97%. Qua đó, đảm bảo hài hòa lợi ích giữa Nhà nước, người tiêu dùng và doanh nghiệp, hỗ trợ đời sống của người dân, hỗ trợ hoạt động sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp".
(Đề xuất của Bộ Tài chính)
Đồng thời, Bộ Tài chính trình Chính phủ để trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội ban hành Nghị Quyết số 13/2021/UBTVQH15 ngày 31/12/2021 điều chỉnh giảm 50% mức thuế bảo vệ môi trường đối với nhiên liệu bay từ ngày 1/1/2022 đến hết ngày 31/12/2022 để góp phần tiếp tục tháo gỡ khó khăn cho ngành hàng không.
Đáng chú ý, ban hành Nghị quyết số 18/2022/UBTVQH15 ngày 23/3/2022 điều chỉnh giảm 50% mức thuế bảo vệ môi trường đối với xăng (trừ etanol), dầu diesel, dầu nhờn và giảm 70% mức thuế bảo vệ môi trường đối với dầu hỏa từ ngày 1/4/2022 đến hết ngày 31/12/2022 để góp phần bình ổn giá xăng dầu trong nước.
Việc điều chỉnh giảm thuế bảo vệ môi trường sẽ góp phần bình ổn giá xăng dầu trong nước từ kỳ điều hành ngày 1/4/2022: xăng giảm 2.000 đồng/lít; dầu điezen, madut giảm 1.000 đồng/lít; dầu hỏa giảm 700 đồng/lít.
Từ đầu năm đến nay, Bộ Tài chính phối hợp với Bộ Công Thương (cơ quan chủ trì) ban hành 13 văn bản điều hành xăng dầu. Trong đó, mặt hàng xăng là 10 lần tăng giá và 3 lần giảm giá; dầu điêzen có 10 lần tăng giá và 3 lần giảm; dầu hỏa có 9 lần tăng giá, 3 lần giảm và 1 lần giữ ổn định giá; dầu madut có 8 lần tăng giá, 3 lần giảm và 2 lần giữ ổn định giá.
Tuy nhiên, dù được giảm 50% thuế bảo vệ môi trường, nhưng gần đây, giá xăng tiếp tục tăng và “neo” ở mức cao.
Các chuyên gia kinh tế cho rằng diễn biến tình hình gần đây đang cho thấy thị trường xăng dâu thế giới sẽ còn nhiều biến động khó lường, khó dự báo, tiềm ẩn các nguy cơ ảnh hưởng đến nguồn cung xăng dầu của nước ta.
Trong khi đó, xăng dầu là mặt hàng chiến lược, có tác động lớn đến nền kinh tế. Sự biến động về giá cả mặt hàng này sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến mặt bằng giá cả, chỉ số CPI trong nước cũng như việc thực hiện các mục tiêu về phát triển kinh tế - xã hội được Quốc hội, Chính phủ đề ra cho năm 2022.
ĐỀ XUẤT GIẢM THUẾ SUẤT NHẬP KHẨU ƯU ĐÃI VỚI XĂNG ĐỘNG CƠ KHÔNG PHA CHÌ XUỐNG 12%
Hiện nay, Việt Nam có 36 doanh nghiệp đầu mối kinh doanh xăng dầu (3 doanh nghiệp kinh doanh nhiên liệu bay) và hơn 300 doanh nghiệp phân phối xăng dầu đóng vai trò tạo nguồn cho hệ thống đại lý, trong đó, Tập đoàn Xăng dầu chiếm khoảng 45-50% thị phần, các doanh nghiệp đầu mối còn lại chiếm 50-55% thị phần.
Các doanh nghiệp đầu mối phân phối xăng dầu chủ yếu từ nguồn của Nhà máy lọc hóa dầu Nghi Sơn, Bình Sơn và phần còn lại được nhập khẩu chủ yếu từ Hàn Quốc và khu vực ASEAN theo thuế suất tại các Hiệp định thương mại tự do (FTA).
Bộ Tài chính cho rằng để đảm bảo an ninh năng lượng quốc gia trước bối cảnh của dịch bệnh và chiến tranh đang diễn ra, tiếp sau việc giảm 50% thuế bảo vệ môi trường, cần thiết phải có phương án điều chỉnh giảm thuế suất thuế nhập khẩu ưu đãi (thuế MFN) đối với mặt hàng xăng để đa dạng hóa nguồn cung xăng dầu, tránh bị động bởi phụ thuộc vào nguồn nhập khẩu từ Hàn Quốc và ASEAN, đồng thời, đảm bảo mức chênh lệch phù hợp với mức thuế suất theo các FTA mà Việt Nam ký kết.
Do đó, hiện Bộ Tài chính gửi lấy ý kiến các bộ, ngành dự thảo Nghị định Biểu thuế xuất khẩu, Biểu thuế nhập khẩu ưu đãi, Danh mục hàng hóa và mức thuế tuyệt đối, thuế hỗn hợp, thuế nhập khẩu ngoài hạn ngạch thuế quan.
Theo đó, Bộ Tài chính trình Chính phủ điều chỉnh thuế suất MFN đối với mặt hàng xăng động cơ không pha chì (HS 2710.12.2x) từ mức 20% hiện nay xuống mức 12% (chênh 4% so với thuế suất FTA từ Hàn Quốc và ASEAN) nhằm góp phần giảm chi phí nhập khẩu xăng và đa dạng hóa nguồn cung nhập khẩu.
Bộ Tài chính cho hay, thực hiện theo phương án này mặc dù có thể không tác động nhiều đến việc làm giảm giá xăng trong nước, do hiện nay xăng nhập khẩu chủ yếu từ ASEAN và Hàn Quốc với mức thuế nhập khẩu FTA là 8% nhưng sẽ góp phần đa dạng hóa nguồn cung xăng dầu từ các quốc gia khác như Trung Quốc, Hoa Kỳ và các quốc gia khu vực Trung Đông.
Từ đó, tránh sự phụ thuộc quá lớn vào một số đối tác như hiện nay trong trường hợp nguồn cung trên thị trường thế giới biến động.
Bộ Tài chính cho biết thêm mức chênh lệch 4% giữa thuế suất MFN và thuế suất FTA đối với xăng cũng là hợp lý, từ đó, thúc đẩy các doanh nghiệp trong nước tìm kiếm các nguồn cung xăng dầu mới trong trường hợp nguồn cung xăng dầu từ các thị trường truyền thống bị thiếu hụt và vẫn đảm bảo được dư địa đám phán các Hiệp định FTA mới trong tương lai trên cơ sở nguyên tắc có đi có lại.
Song song, Bộ Công Thương cũng có các giải pháp về đảm bảo nguồn cung, tăng cường công tác kiểm tra, kiểm soát thị trường kinh doanh xăng dầu, xử lý nghiêm các trường hợp đầu cơ, găm hàng hoặc tăng giá bán bất hợp lý. Đồng thời, tăng cường sử dụng công cụ Quỹ BOG xăng dầu để góp phần bình ổn giá xăng dầu trong nước khi giá thế giới tiếp tục tăng.
Về điều hành giá, Bộ Tài chính cho rằng cần tiếp tục theo dõi sát diễn biến giá xăng dầu thế giới và làm tốt công tác dự báo, tiếp tục cân đối sử dụng công cụ tài chính là Quỹ BOG một cách linh hoạt, hiệu quả để hạn chế trường hợp tăng đột biến về giá.
Ngoài ra, chú trọng công tác thông tin, tuyên truyền về điều hành giá xăng dầu để đảm bảo tính công khai, minh bạch; hạn chế những thông tin thất thiệt gây hoang mang cho người tiêu dùng gây bất ổn thị trường.
