Một đoạn kênh Nhiêu Lộc-Thị Nghè bị ô nhiễm bởi rác thải. (Ảnh: Hồng Giang/TTXVN)
Dự án vệ sinh môi trường Thành phố Hồ Chí Minh giai đoạn 2 hiện gặp nhiều khó khăn phát sinh từ việc các gói thầu trọng yếu đang rơi vào tình trạng chậm trễ tiến độ. Dù nhà tài trợ và nhà thầu đang khẩn trương tìm hướng xử lý nhưng tiến độ chung của dự án đến nay vẫn chưa được cải thiện.
Dự án Vệ sinh môi trường Thành phố Hồ Chí Minh giai đoạn 2 được thực hiện tại quận 2 với tổng vốn đầu tư hơn 11.133 tỷ đồng; trong đó, vốn vay ODA của Ngân hàng Thế giới là 9.560 tỷ đồng, còn lại là vốn đối ứng của Thành phố Hồ Chí Minh.
Theo báo cáo của chủ đầu tư dự án - Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng hạ tầng đô thị Thành phố Hồ Chí Minh gửi Ủy ban Nhân dân thành phố về tình hình thực hiện giai đoạn 2 của dự án, một trong những gói thầu của dự án đang gặp vướng mắc nghiêm trọng là gói thầu XL-03 xây dựng hệ thống thoát nước chung cấp 2, cấp 3 thuộc lưu vực 6 do Công ty Cổ phần Lạc An thực hiện với giá trị hợp đồng 194,3 tỷ đồng.
Theo hợp đồng, gói thầu này phải hoàn thành vào năm 2019, tuy nhiên, trong quá trình thi công, nhà thầu liên tục xin gia hạn đến tháng 1/2021. Đến tháng 6/2020, khối lượng thi công của Công ty cổ phần Lạc An chưa đáp ứng 50% khối lượng công việc.
Trước tình hình này, Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng hạ tầng đô thị Thành phố Hồ Chí Minh từng nhiều lần đốc thúc, yêu cầu nhà thầu Công ty Cổ phần Lạc An tập trung máy móc, thiết bị và nguồn lực để đẩy nhanh tiến độ thi công của gói thầu. Tuy nhiên, đến sau thời điểm gia hạn, nhà thầu mới hoàn thành được 56%.
Theo đánh giá của Tư vấn giám sát, nhà thầu này không đủ nguồn lực tài chính để triển khai thi công, tiến độ rất chậm. Đặc biệt, năng lực, chất lượng thi công yếu, ảnh hưởng đến toàn bộ dự án.
Thực tế, từ ngày 11/1/2021, Công ty cổ phần Lạc An đã ngưng thi công gói thầu này. Sau rất nhiều cảnh báo từ tư vấn giám sát, nhà tài trợ cũng như hệ lụy xấu của tiến độ thi công chậm tại gói thầu XL-03, mới đây, chủ đầu tư đã quyết định tạm ngưng hợp đồng với Công ty Cổ phần Lạc An và có văn bản gửi Ngân hàng Thế giới xin ý kiến về phương án xử lý hợp đồng, cũng như thực hiện các công việc tiếp theo của gói thầu này.
Đáng chú ý, gói thầu quan trọng nhất, quyết định sự thành bại của dự án là gói XL-02 xây dựng Nhà máy nước thải Nhiêu Lộc-Thị Nghè (Quận 2) có giá trị 307 triệu USD, được chủ đầu tư ký hợp đồng với Liên danh Acciona Agua (Tây Ban Nha) và Vinci Construcition Grands (Pháp) (gọi tắt là Liên danh Acciona-Vinci) thực hiện từ tháng 3/2019 nhưng đến nay tốc độ triển khai rất đáng quan ngại.
Lúc đầu, do có khiếu nại trong quá trình đấu thầu dẫn tới tiến độ bị đình trệ để chờ giải quyết nên đến đầu năm 2020, đơn vị trúng thầu mới được tạm ứng vốn để hợp đồng chính thức có hiệu lực.
Sau đó, gói thầu lại tiếp tục bị vướng công tác giải phóng mặt bằng và các thủ tục xây dựng khiến tiến độ một lần nữa bị ảnh hưởng.
Ngày 1/10/2021, Liên danh Acciona-Vinci có văn bản khẩn gửi chủ đầu tư đề nghị tổ chức cuộc họp quản lý cấp cao để giải quyết nhiều vướng mắc tại gói thầu. Tuy nhiên, theo Liên danh này, đến hết tháng 9/2021, toàn bộ quy trình phê duyệt thiết kế của gói thầu vẫn bị gián đoạn.
Hiện tại, 100% thiết kế cơ sở và thiết kế kỹ thuật đã được trình cho tư vấn giám sát nhưng vẫn chưa có bản vẽ nào được phê duyệt.
Một điểm bất cập nữa là do ảnh hưởng của đại dịch COVID-19, từ tháng 5/2021 đến nay, việc huy động nhân sự của nhà thầu gặp nhiều khó khăn; mặt bằng thi công chưa được bàn giao đầy đủ.
Theo Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng hạ tầng đô thị Thành phố Hồ Chí Minh, việc chậm trễ tiến độ của các gói thầu còn xuất phát từ vấn đề về cơ chế, thủ tục, cần có sự hỗ trợ của chính quyền thành phố. Riêng đối với gói thầu quan trọng nhất - gói XL-02, hồ sơ thiết kế kỹ thuật các hạng mục phụ trợ của của Nhà máy xử lý nước thải như san nền, nắn chỉnh rạch, chống ngập… đến nay vẫn đang chờ Sở Xây dựng Thành phố Hồ Chí Minh thẩm định.
Bên cạnh đó, công nghệ thi công MBRR của Liên danh Acciona-Vinci cũng cần ý kiến chuyên môn của Sở Khoa học Công nghệ Thành phố Hồ Chí Minh để chủ đầu tư trình Ủy ban Nhân dân thành phố chấp thuận.
Trong khi đó, quy hoạch chi tiết 1/500 khu nhà máy của gói thầu chưa được Sở Quy hoạch-Kiến trúc Thành phố Hồ Chí Minh hướng dẫn kịp thời.
Nhằm giải quyết khó khăn, thời gian qua, Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng hạ tầng đô thị Thành phố Hồ Chí Minh đã kiến nghị Ủy ban Nhân dân thành phố chỉ đạo các sở, ngành liên quan nhanh chóng tiếp nhận hồ sơ, thẩm định, hướng dẫn chủ đầu tư điều chỉnh các vấn đề, hạng mục quy hoạch cần thiết để giúp “giải vây” cho dự án.
Ngoài ra, để đẩy nhanh tiến độ thi công, Ban Quản lý kiến nghị Ủy ban Nhân dân thành phố chỉ đạo Sở Giao thông và Vận tải thành phố xem xét, cấp phép nhiều mũi thi công, đồng thời, tùy vào tình hình thực tế các tuyến đường để cho phép tồn tại rào chắn tập kết thiết bị nhằm đẩy nhanh tiến độ thi công và hoàn trả mặt đường.
Dự án vệ sinh môi trường Thành phố Hồ Chí Minh nhằm giải quyết vấn đề nước thải của thành phố, cải thiện hệ thống xử lý nước thải và hạn chế việc xả nước thải bẩn ra kênh, sông trên địa bàn.
Kênh Nhiêu Lộc-Thị Nghè. (Nguồn: TTXVN)
Ở giai đoạn 1 của dự án, hoàn thành từ năm 2012, đã xây dựng tuyến ngầm dưới kênh Nhiêu Lộc-Thị Nghè và cải tạo hệ thống thoát nước, nước thải từ lưu vực Nhiêu Lộc-Thị Nghè (các quận 1, 2, 3, Bình Thạnh, Tân Bình, Phú Nhuận), từ đó góp phần chỉnh trang đô thị và nước thải được chuyển về trạm bơm xả ra sông Sài Gòn thông qua một cửa xả ngầm.
Tiếp nối giai đoạn 1, dự án Vệ sinh môi trường giai đoạn 2 sẽ dẫn nước thải từ khu vực giai đoạn 1 cộng với khu vực quận 2 đưa về Nhà máy xử lý nước thải Nhiêu Lộc-Thị Nghè (gói XL-02 đang thi công) thông qua tuyến cống bao. Như vậy khi đưa vào vận hành, nước thải khu vực trung tâm và khu vực quận 2 sẽ được xử lý trước khi xả ra môi trường. Nhà máy này có thể xử lý 480.000 m3 nước thải mỗi ngày.
Theo đánh giá của nhiều chuyên gia về môi trường, hiện Thành phố Hồ Chí Minh có khoảng 250.000 m3 nước thải/ngày được xả ra sông mà không được xử lý. Nếu giai đoạn 2 của dự án tiếp tục chậm tiến độ như hiện nay thì đồng nghĩa với việc nước thải chưa qua xử lý vẫn sẽ phải tiếp tục bơm ra sông Sài Gòn và các kênh, rạch khác, trong khi tình trạng ô nhiễm sông, kênh, rạch của Thành phố Hồ Chí Minh đã đến mức báo động, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe người dân cũng như hệ sinh thái lưu vực sông Sài Gòn và hạ lưu sông Đồng Nai./.
