Các nhà đầu tư tiền điện tử có thể đã quen với sự biến động, nhưng năm 2022 thực sự đã thử thách niềm tin của cả những tín đồ tiền điện tử trung thành nhất. Sự sụp đổ của những sàn giao dịch lớn đã khiến cho định giá toàn ngành lao dốc, hàng loạt các doanh nghiệp kinh doanh tiền điện tử đóng cửa và hàng ngàn người bị sa thải.
Liệu ngành công nghiệp tiền điện tử có thể phát triển mạnh mẽ hơn từ tro tàn suy thoái? Sau một năm đầy khủng hoảng, ngay cả những người tin vào điều đó cũng có thể đoán trước được một con đường chông gai phía trước.
Tất cả bắt đầu ở Singapore, khi sự sụp đổ của đồng tiền điện tử Luna vào tháng 7 đã khiến cho quỹ đầu tư mạo hiểm Three Arrows Capital (3AC) vỡ nợ, gây ra sự sụt giảm mạnh về giá trị chung của thị trường. Từ lúc này, "mùa đông tiền điện tử" chính thức bắt đầu.
Sự hỗn loạn đã cướp đi những tên tuổi lớn hơn, đáng chú ý nhất là một công ty khác cũng có nguồn gốc từ châu Á - FTX. Sau khi đồng FTX sụp đổ vào tháng 11 năm nay, từ một tỷ phú giờ đây, Sam Bankman-Fried (người sáng lập và cựu CEO của sàn giao dịch) đang phải đối mặt với cáo buộc gian lận ở Mỹ.
Vào tháng 11 năm 2021, giá trị vốn hóa thị trường của tất cả các đồng tiền kỹ thuật số đạt mức cao nhất khoảng 3 nghìn tỷ đô la, trước khi giảm xuống dưới 1 nghìn tỷ đô la vào giữa năm 2022. Trong thời gian này, Bitcoin - loại tiền điện tử phổ biến nhất và có tổng giá trị lớn nhất - đã giảm giá xuống mức dưới 16.000 đô la (giảm gần 80% so với mức cao nhất mọi thời đại mà nó đạt được vào cuối năm 2021). Hiện tại, Bitcoin đang được giao dịch ở mức giá dưới 17.000 đô la.
Sự sụt giảm này không chỉ làm hạn chế sự thèm muốn của nhà đầu tư đối với các loại tài sản kỹ thuật số mà còn khiến cho hàng nghìn người bị cắt giảm việc làm trong lĩnh vực này, khiến cho một số người trong ngành dự đoán rằng mùa đông tiền điện tử sẽ kéo dài và trở nên ngày càng nghiêm trọng hơn.
Trả lời Nikkei Asia, ông Alex Au, người sáng lập công ty quản lý tài sản Hồng Kông Alphalex Capital, cho biết: “Đây là kỷ băng hà của tiền điện tử. Tôi nghĩ rằng thị trường tiền điện tử sẽ tiếp tục ảm đạm vào năm 2023, chủ yếu là do sự sụt giảm niềm tin của nhà đầu tư.” Ông cho rằng thị trường tiền điện tử có thể sẽ mất khoảng hai năm để phục hồi.
Theo nhà cung cấp dữ liệu CoinGecko, sau khi những vấn đề của FTX được đưa ra ánh sáng, chỉ sau 11 ngày, khối lượng giao dịch tiền điện tử trên toàn cầu đã giảm khoảng 20,7 tỷ đô la.
Theo ông Au, hầu hết các nhà đầu tư sẽ lưu trữ các loại tài sản kỹ thuật số của họ trong "ví lạnh" (ví kỹ thuật số không kết nối với internet để ngăn chặn hack) trong thời kỳ suy thoái. Trong khi đó, việc chính phủ các nước tăng lãi suất toàn cầu để chống lạm phát cũng đã khiến một số nhà đầu tư thanh lý các loại tài sản kỹ thuật số để đầu tư vào các lĩnh vực khác.
“Thị trường sẽ tạm ngừng hoạt động trong một thời gian khá dài,” ông Au nhận định. Nền tảng đầu tư tiền điện tử Paradigm hiện đã cắt giảm lương, trong khi sàn giao dịch ByBit đã thông báo cắt giảm 30% nhân viên vào đợt sa thải thứ hai trong năm nay.
Tập đoàn Amber là một nhà tạo lập thị trường tài sản kỹ thuật số có trụ sở tại Singapore. Hiện tập đoàn đã tạm dừng mở rộng và sa thải hơn 15% trong số 1.000 nhân viên của mình vào nửa cuối năm 2022.
Đây là bối cảnh ngược lại hoàn toàn so với hai năm trước đó, khi các công ty liên quan đến tiền điện tử trên khắp châu Á liên tục tuyển dụng và mở rộng mạnh mẽ.
Trả lời phỏng vấn Nikkei Asia, bà Annabelle Huang (đồng quản lý tại Amber Group) cho rằng hoạt động cắt giảm việc làm sẽ khiến công ty có thể tập trung hơn vào những nhân viên giỏi và nâng cao dịch vụ quản lý tài sản kỹ thuật số.
Nói về sự thiếu tin tưởng vào tiền điện tử, bà Huang cho biết: “Tôi nghĩ, giờ đây, bản thân thị trường tiền điện tử đang chết tạm thời. Mọi người đang hoảng sợ và không biết giao dịch ở đâu. Họ đang chờ đợi mọi thứ lắng xuống."
Công ty tài chính này cho biết khối lượng giao dịch của họ liên quan đến đồng FTX chỉ chiếm chưa đến 10%, tuy nhiên họ từ chối tiết lộ số tiền chính xác. Bối cảnh gần đây của thị trường tiền điện tử đã khiến cho cơ quan quản lý ở nhiều quốc gia châu Á lo sợ.
Thái Lan đã giảm tốc độ phê duyệt giấy phép giao dịch tiền điện tử, đồng thời đề xuất yêu cầu dự trữ mới, nhằm loại bỏ những sàn giao dịch nhỏ khỏi thị trường. Vào tháng 10, Singapore đã đề xuất cấm các nhà đầu tư nhỏ lẻ vay tiền để tài trợ cho việc mua tiền điện tử. Gần đây, Hồng Kông cũng đã thông qua luật điều chỉnh tất cả các giao dịch tiền điện tử, còn Trung Quốc đã cấm tiền điện tử hoàn toàn.
Trong quá trình cạnh tranh để trở thành thủ đô tiền điện tử của châu Á, Hồng Kông và Singapore đã cố gắng cân bằng giữa việc khuyến khích thị trường tiền điện tử và việc bảo vệ các nhà đầu tư.
Hồng Kông, nơi ra đời của đồng tiền điện tử FTX của Bankman-Fried, từ lâu đã được coi là thánh địa của các doanh nghiệp kinh doanh tiền điện tử vì đây là thị trường tài chính chất lượng cao với các quy định về tiền điện tử tương đối lỏng lẻo. Tuy vậy, động thái thắt chặt các chính sách của nước này vào năm 2019 đã làm bùng lên một làn sóng di cư của các doanh nghiệp kinh doanh tiền kỹ thuật số sang Singapore và những thị trường có quy định bớt chặt chẽ hơn.
Một tháng trước, chính phủ Hồng Kông cho biết họ sẽ nới lỏng các quy tắc hạn chế giao dịch tiền điện tử đối với các nhà đầu tư có danh mục đầu tư ít nhất 1 triệu đô la và cho phép các nhà đầu tư nhỏ lẻ tiếp xúc với tiền điện tử thông qua các quỹ giao dịch trao đổi, đồng thời báo hiệu khả năng hợp pháp hóa giao dịch tiền điện tử bán lẻ vào năm tới.
Tuy nhiên, những động thái này được công bố ngay trước khi FTX sụp đổ. Sau khi vụ FTX xảy ra, các nhà chức trách đã ủng hộ những hoạt động tuân thủ quy định và tính minh bạch của ngành như một phương tiện củng cố vị thế trung tâm tiền điện tử của Hồng Kông.
Với việc tích cực chào đón những công ty khởi nghiệp tiền điện tử từ Trung Quốc và thường xuyên tổ chức những sự kiện tiền điện tử lớn, Singapore cũng luôn nỗ lực quảng bá mình là một trung tâm tiền điện tử của khu vực.
Tuy vậy, quốc đảo sư tử cũng đã thận trọng hơn trong thời gian gần đây. Vào tháng 10 vừa rồi, Ngân hàng trung ương Singapore đã cảnh báo các nhà đầu tư không nên "đầu cơ" vào các mã thông báo kỹ thuật số để tìm kiếm lợi nhuận.
Về phía các nhà đầu tư, mùa đông tiền điện tử vẫn không làm cho những người giàu có ở châu Á sợ hãi, Theo Matrixport, một công ty dịch vụ tài chính tài sản kỹ thuật số Singapore, 80% các cá nhân có giá trị tài sản ròng cao và 70% các văn phòng gia đình (các công ty tư vấn quản lí tài sản tư nhân phục vụ các cá nhân có giá trị tài sản ròng cực lớn) trong khu vực tiếp tục coi tài sản kỹ thuật số là một phương tiện đầu tư.
Đây là kết quả được rút ra từ một nghiên cứu chung giữa công ty tài chính Matrixport và công ty nghiên cứu Longitude Research, thăm dò ý kiến của 1.500 nhà đầu tư giàu có ở các thị trường Singapore, Hồng Kông và Đài Loan sau vụ sụp đổ tiền điện tử vào giữa năm 2022.
“Nghiên cứu của chúng tôi cho thấy gần một nửa số nhà đầu tư nhìn nhận rằng trong tương lai hầu hết các loại tài sản sẽ ở định dạng kỹ thuật số và ngay cả sau khi mùa đông tiền điện tử đang đến gần, sự quan tâm đến tài sản kỹ thuật số vẫn cao,” Eugene Lim, người đứng đầu bộ phận tài sản tư nhân tại Matrixport, nói với Nikkei Asia. "Trong đó, người Singapore quan tâm nhất đến loại hình tài sản này, tiếp theo là Hồng Kông và Đài Loan."
Tuy nhiên, theo Ray Tam, Giám đốc điều hành của Revo Digital Family Office, những văn phòng gia đình ở châu Á vẫn tương đối thận trọng khi đầu tư tiền điện tử. Ông cho biết, tiền điện tử chiếm không quá 1% trong danh mục đầu tư điển hình của những tổ chức này.
Mặc dù phần lớn những người cực kỳ giàu có vẫn đang đứng ngoài cuộc, những người tin tưởng vào tiền điện tử khẳng định rằng thị trường vẫn có những tín hiệu tích cực nhất đinh.
Lucy Gazmararian, người sáng lập quỹ đầu tư mạo hiểm blockchain Token Bay Capital cho biết: “Giờ là thời điểm thích hợp nhất để tôi triển khai các hoạt động kinh doanh. Hiện tượng đầu cơ không còn nữa, những kẻ lừa đảo không thể kiếm hàng triệu USD chỉ sau một đêm. Thị trường chỉ còn lại những đồng tiền điện tử chất lượng cao với mức định giá thấp hơn nhiều."
Bà Huang, đồng quản lý của tập đoàn Amber Group, cũng chia sẻ quan điểm tương tự. Bà cho rằng hiện tại là thời điểm hoàn hảo để các doanh nghiệp tiền điện tử như họ tinh chỉnh và cập nhật chiến lược.
“Hi vọng rằng từ năm 2023 trở đi, những nền tảng vốn hóa tốt còn tồn tại sẽ thực hiện hoạt động quản lý vận hành và quản lý rủi ro tốt hơn để ngành có thể phát triển mạnh mẽ hơn”, bà Huang nói.
Trong khi đó, nhiều người trong ngành cho rằng thị trường tiền điện tử cần nhiều năm để giải quyết tàn dư của những vụ bê bối trong năm qua.
Các công ty khởi nghiệp trong thị trường tiền điện tử cần phải bán các mã thông báo, tài sản kỹ thuật số do chính họ thiết kế để huy động tiền. "Tuy vậy, trong kỷ băng hà tiền điện tử, rất khó để các doanh nghiệp có thể bán được các loại tài sản kỹ thuật số. Bởi với khách hàng, rủi ro vẫn là quá cao. Và khi không thể bán được những loại tài sản này, doanh nghiệp không thể khởi động bất kỳ dự án nào," ông Au cho biết.
