Hãng AFP đưa tin ông Joe Biden hôm 13-7 đã bắt đầu chuyến công du đầu tiên tới Trung Đông trên cương vị tổng thống Mỹ.
Điểm đến đầu tiên là Israel, nơi cả hai bên đều cam kết thúc đẩy sự hội nhập của Israel trong khu vực.
Sau Israel, ông Biden cũng sẽ gặp các nhà lãnh đạo Palestine ở Bờ Tây vào ngày 15-7, hội đàm với các nhà lãnh đạo của Saudi Arabia và các đồng minh vùng Vịnh khác tại thành phố Jeddah.
Tổng thống Mỹ Joe Biden phát biểu tại sân bay ở Israel. Ảnh: Ammar Awad/REUTERS
Chuyến công du của ông Biden tới Trung Đông nhằm mục đích thúc đẩy ổn định ở Trung Đông, tăng cường hội nhập của Israel trong khu vực, chống lại ảnh hưởng của Iran cũng như sự gây hấn của Nga và Trung Quốc.
Ủng hộ Israel hội nhập khu vực
Sau khi chiếc Không Lực Một đáp xuống sân bay Ben Gurion gần thành phố Tel Aviv, Tổng thống Biden nói rằng ông cam kết dành sự ủng hộ mạnh mẽ cho Israel - quốc gia đã củng cố quan hệ với một số quốc gia Ả Rập trong những năm gần đây và hy vọng sẽ phát triển mối quan hệ như thế với Saudi Arabia.
“Chúng tôi sẽ tiếp tục thúc đẩy sự hội nhập của Israel vào khu vực. Tôi tự hào nói rằng mối quan hệ giữa chúng tôi với nhà nước Israel theo quan điểm của tôi là sâu sắc và bền chặt hơn bao giờ hết. Với chuyến thăm này, chúng tôi đang tăng cường sự kết nối hơn nữa” - ông Biden cho biết.
Trong khi đó, Thủ tướng tạm quyền Israel, ông Yair Lapid, nói rằng "chúng tôi sẽ thảo luận về việc xây dựng một cấu trúc an ninh và kinh tế mới với các quốc gia Trung Đông” theo sau các thỏa thuận với Các Tiểu Vương quốc Ả Rập Thống nhất (UAE), Bahrain và Morocco vào năm 2020 do Mỹ làm bên trung gian.
Phát biểu trên kênh truyền hình Channel 12 TV, Tổng thống Biden nhận định rằng “sẽ mất nhiều thời gian” để xây dựng mối quan hệ giữa Israel và Saudi Arabia. Tuy vậy, ông cho rằng sự tăng cường mối quan hệ về mặt chấp nhận sự hiện diện của nhau, cùng nhau hợp tác ở một số khía cạnh nhất định “đều có ý nghĩa đối với tôi".
Ông nói thêm rằng việc tăng cường sự hội nhập của Israel trong khu vực làm cho "nhiều khả năng dẫn tới một cách thức mà họ có thể đi đến hòa giải với Palestine".
Tuy nhiên, hãng AFP cho biết chuyến thăm của ông Biden sẽ gặp phải làn sóng giận dữ từ các nhà lãnh đạo Palestine vì họ coi Washington đã thất bại trong việc “kiềm chế” Israel.
Người Palestine tuyên bố phía đông Jerusalem là thủ đô của họ. Trước chuyến thăm của ông Biden, Palestine đã cáo buộc Tổng thống Mỹ - người đã không đảo ngược quyết định gây tranh cãi của cựu Tổng thống Donald Trump khi công nhận thành phố này là thủ đô của Israel - đã không thực hiện tốt cam kết khôi phục Washington là một bên trung gian thực tâm trong xung đột Israel-Palestine.
Song, ông Biden cho biết ông tiếp tục ủng hộ nhà nước Palestine. Theo ông, "giải pháp hai nhà nước" vẫn là cách tốt nhất để đảm bảo "một tương lai thịnh vượng" cho người Israel cũng như người Palestine.
Mối quan hệ giữa Mỹ và Palestine đã trở nên căng thẳng sau vụ sát hại phóng viên Shireen Abu Akleh của hãng tin Al Jazeera vào tháng 5-2022 trong khi phóng viên này đang đưa tin về một cuộc đột kích của Israel ở Bờ Tây.
Liên Hợp Quốc đã kết luận rằng nhà báo người Mỹ gốc Palestine đã thiệt mạng do bị trúng một viên đạn được bắn ra từ súng của lực lượng Israel. Tuy nhiên hãng tin AFP cho biết phía Mỹ đồng ý điều đó có thể xảy ra, song nói rằng không có bằng chứng cho thấy việc giết người là cố ý.
Mỹ-Israel chung tiếng nói về vấn đề hạt nhân Iran
Trao đổi với kênh truyền hình Channel 12 TV, Tổng thống Biden khẳng định Mỹ sẽ sử dụng vũ lực như một biện pháp cuối cùng để ngăn Iran có được vũ khí hạt nhân, theo hãng tin Reuters.
Tổng thống Mỹ Joe Biden (trái) và Thủ tướng tạm quyền Israel, ông Yair Lapid. Ảnh: Ammar Awad/REUTERS
Đồng thời ông cáo buộc ông Trump đã mắc một "sai lầm to lớn" khi rút Mỹ khỏi thỏa thuận hạt nhân Iran và giờ đây, Iran đã tiến tới gần việc sở hữu vũ khí hạt nhân.
Thủ tướng Lapid nói rằng Israel “sẽ thảo luận về sự cần thiết phải đổi mới một liên minh toàn cầu mạnh mẽ nhằm ngăn chặn chương trình hạt nhân của Iran” giữa bối cảnh các cường quốc trên thế giới đang nỗ lực cứu vãn thỏa thuận hạt nhân năm 2015 với Iran.
Theo hãng AFP, Israel khẳng định họ sẽ làm bất cứ điều gì cần thiết để ngăn chặn tham vọng hạt nhân của Iran và kiên quyết phản đối việc khôi phục thỏa thuận năm 2015 vốn giúp Tehran được giảm nhẹ các lệnh trừng phạt.
Một quan chức cấp cao của chính quyền ông Biden tiết lộ rằng Tổng thống Mỹ và Thủ tướng Lapid dự định ký một thỏa thuận chung vào ngày 14-7 cam kết ngăn chặn Iran sở hữu vũ khí hạt nhân. Đồng thời quan chức này mô tả thỏa thuận sẽ mở rộng mối quan hệ an ninh lâu đời giữa Mỹ và Israel.
“Tuyên bố này khá quan trọng, bao gồm cam kết không bao giờ cho phép Iran sở hữu vũ khí hạt nhân cũng như đối phó với các hoạt động gây bất ổn của Iran, đặc biệt là các mối đe dọa đối với Israel” - quan chức Mỹ cho hay.
Tuy nhiên, Iran phủ nhận việc họ tìm kiếm vũ khí hạt nhân, nói rằng chương trình hạt nhân của nước này chỉ nhằm mục đích hòa bình.
Tehran đã đạt được một thỏa thuận với sáu cường quốc vào năm 2015, theo đó nước này hạn chế chương trình hạt nhân của mình, khiến việc mua vũ khí trở nên khó khăn hơn để đổi lấy việc giảm nhẹ các lệnh trừng phạt kinh tế.
