Xuất khẩu của Việt Nam được dự báo tiếp tục tăng trưởng nếu tận dụng tốt lợi thế từ các hiệp định thương mại tự do.
Nhận định của giới chuyên gia kinh tế, năm 2023, kinh tế toàn cầu có thể còn ảm đạm hơn năm 2022 vì suy thoái. Diễn biến thực tế cho thấy đây là giai đoạn rất khó khăn của nhiều doanh nghiệp (DN) sản xuất và xuất khẩu.
Chủ động nắm bắt cơ hội
Nhiều ý kiến cũng cho rằng, đứng trước khó khăn thay vì tập trung thị trường truyền thống thì DN nên khai thác các thị trường mới, thị trường ngách… để có đơn hàng sản xuất. Đặc biệt là cần khai thác những thị trường mà Việt Nam ký kết các FTA có hiệu lực để tận dụng ưu đãi về thuế quan.
Ông Vũ Đức Giang - Chủ tịch Hiệp hội Dệt may Việt Nam cho biết, áp lực lạm phát và sức mua các nước lớn giảm buộc các DN càng phải nỗ lực gia tăng tận dụng cơ hội từ các FTA trong việc đa dạng hóa thị trường và tìm thị trường mới. Bên cạnh đó, DN cần tích cực chuyển đổi phương thức sản xuất, thúc đẩy quản trị số, bảo đảm chuỗi cung ứng trong nước, đa dạng mặt hàng… để giúp Việt Nam xuất khẩu được sang 66 nước, vùng lãnh thổ.
Lợi ích của các FTA với hoạt động sản xuất kinh doanh của DN là rất lớn. Tuy nhiên, để nhận được những ưu đãi thuế quan, DN Việt Nam bắt buộc phải đáp ứng những điều kiện về tỷ lệ nội địa hóa, lao động, cũng như xuất xứ trong sản phẩm.
Ông Phạm Danh Mạnh - Giám đốc sản xuất Công ty TNHH Thắng Lợi cho biết, để đảm bảo sản xuất và việc làm, công ty đã chủ động tìm kiếm khách hàng và chào bán hàng qua nhiều kênh. Từ tiếp xúc trực tiếp hay online, marketing qua các trang thương mại điện tử cũng được công ty tận dụng tối đa, cộng với sự hỗ trợ trong việc tìm hiểu thị trường và kiểm tra thông tin từ các Thương vụ Việt Nam ở nước ngoài như ở thị trường Australia, Canada, Hoa Kỳ, công ty đã có đơn hàng ổn định.
Ông Phạm Thái Bình - Tổng Giám đốc Công ty cổ phần Nông nghiệp công nghệ cao Trung An cho biết, từ khi EVFTA có hiệu lực đã giúp gạo Việt Nam có vị thế tốt hơn ở thị trường châu Âu cũng như có sức lan tỏa ở nhiều thị trường khác.
Theo ông Lương Hoàng Thái - Vụ trưởng Vụ Chính sách thương mại đa biên, trong số 15 FTA Việt Nam đang thực thi có 3 FTA thế hệ mới là CPTPP (Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình dương), EVFTA (Hiệp định thương mại tự do Liên minh châu Âu - Việt Nam) và UKVFTA (Hiệp định Thương mại Tự do Việt Nam - Vương quốc Anh) là những hiệp định rất quan trọng.
Thay đổi phương thức hỗ trợ
Mục tiêu của Bộ Công thương, tổng kim ngạch xuất khẩu năm 2023 tăng khoảng 6% so với năm 2022.
Một trong những giải pháp được Bộ Công thương đặt ra để thúc đẩy hoạt động xuất nhập khẩu hàng hóa là tăng cường tận dụng cơ hội từ các FTA thế hệ mới để đa dạng hóa thị trường; tiếp tục đẩy mạnh hoạt động xúc tiến thương mại mở rộng thị trường theo hướng ưu tiên triển khai các đề án, hoạt động xúc tiến xuất khẩu vào với các thị trường sớm khôi phục giai đoạn hậu Covid-19.
Bộ trưởng Bộ Công thương Nguyễn Hồng Diên yêu cầu trong hoạt động xúc tiến thương mại cần quán triệt phương châm giữ vững thị trường truyền thống nhưng phải phát triển được những thị trường mới, nhất là thị trường tiềm năng ở khu vực châu Á như: Tây Á, Nam Á, châu Phi, Mỹ la tinh. Tiếp tục nâng cao hiệu quả Chương trình Thương hiệu quốc gia thông qua các hoạt động nâng cao năng lực xúc tiến thương mại gắn với xây dựng và phát triển thương hiệu nhằm nâng cao giá trị gia tăng và phát triển xuất khẩu bền vững giúp DN Việt Nam từng bước thâm nhập sâu vào những khâu có giá trị cao trong chuỗi giá trị toàn cầu.
Trong khi đó, ở góc độ chuyên gia, ông Phạm Ngọc Thạch - Phó trưởng ban Pháp chế, Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) cho rằng, đã đến lúc cần đổi mới phương thức hỗ trợ DN trong tiến trình thực thi các FTA. Cách thức hỗ trợ phải xuất phát từ những vấn đề thực tế của DN. Phải tìm hiểu nhu cầu của các DN ra sao, cần cung cấp thông tin về vấn đề gì với từng nhóm DN theo quy mô, theo ngành nghề. Bên cạnh đó, cần tạo được cơ chế kết nối giữa các cơ quan nhà nước với các hiệp hội DN. Bởi rõ ràng hiện nay vẫn còn có khoảng cách rất lớn giữa nhu cầu của các DN và khả năng, mức độ đáp ứng hỗ trợ DN tận dụng các cơ hội từ các FTA.
Còn TS Nguyễn Thị Thu Trang - Giám đốc Trung tâm WTO và Hội nhập (thuộc VCCI), nhấn mạnh rằng các lợi thế từ FTA, đặc biệt là các ưu đãi thuế quan tiếp tục được mở rộng theo lộ trình trong thời gian tới, có thể là một công cụ hỗ trợ đặc biệt quan trọng cho các DN Việt Nam, tạo ra lợi thế cạnh tranh để có thể tiếp tục giữ và mở rộng thị phần ở các thị trường này. Tuy nhiên nên thiết lập chương trình đánh giá định kỳ hàng năm về hiệu quả thực thi các FTA một cách toàn diện, qua đó nhận diện và xử lý kịp thời các vấn đề cản trở việc tận dụng hiệu quả các FTA. Trong đó, tập trung đánh giá công tác thể chế, pháp luật, thủ tục hành chính liên quan tới các hoạt động thực thi FTA (đặc biệt là các thủ tục xuất nhập khẩu, kiểm tra chuyên ngành; cấp giấy chứng nhận xuất xứ FTA; và cấp phép và quản lý đầu tư).
Ông Vũ Bá Phú - Cục trưởng Cục Xúc tiến thương mại (Bộ Công thương) cho biết sẽ tập trung hỗ trợ các địa phương, hiệp hội và DN thực hiện các hoạt động xúc tiến thương mại đối với các thị trường trọng điểm, đặc biệt khai thác các thị trường, khu vực hiện đang có FTA với Việt Nam. Đồng thời, phối hợp với các đơn vị thuộc bộ trực tiếp thực hiện các hoạt động xúc tiến thương mại khơi thông các thị trường mới, thị trường tiềm năng mà các DN chưa trực tiếp triển khai hoạt động xúc tiến thương mại được như các thị trường khu vực châu Phi, Trung Đông, Nam Mỹ. Bên cạnh đó, đơn vị cũng phối hợp với các cơ quan thương vụ và các đơn vị liên quan trong Bộ Công thương nhanh chóng xây dựng các chương trình hỗ trợ các DN nâng cao năng lực xúc tiến thương mại, đặc biệt là xúc tiến xuất khẩu “xanh” để đáp ứng yêu cầu, thích nghi với xu hướng mới của các thị trường nhập khẩu toàn cầu.
