Sáng 26/11, tại Hội thảo quốc gia: "Vượt qua khủng hoảng, phát triển bền vững ngành hàng không Việt Nam", đại diện các doanh nghiệp hàng không đã nói lên những khó khăn trong hoạt động thời gian dịch bệnh vừa qua, các giải pháp tạm thời cũng như nêu lên mong muốn về chính sách hỗ trợ từ Nhà nước.
Bà Hồ Ngọc Yến Phương, Phó tổng giám đốc Vietjet Air, cho biết hãng này đã lỗ trong 9 tháng qua, dù đã bán, chuyển nhượng tài sản tích lũy trong nhiều năm, giảm lương tới 50 - 70% với quản lý cấp cao, trung và chỉ trả mức thu nhập tối thiểu 8 - 10 triệu đồng với người lao động.
Nêu ra ví dụ hàng không các nước đều nhận được hỗ trợ rất lớn của Chính phủ như Thái Lan, Trung Quốc, theo bà Phương, khi mở cửa quốc tế trở lại, hàng không các nước có tiềm lực từ hỗ trợ Chính phủ sẽ cạnh tranh gay gắt với các hãng Việt Nam.
Bà Hồ Ngọc Yến Phương – Phó Tổng Giám đốc Vietjet Air. Ảnh: Vietnambiz
Theo bà Hồ Ngọc Yến Phương quyền các nước đã đưa ra rất nhiều giải pháp để cứu nguy cho các hãng hàng không như:
- Thái Lan chỉ định một ngân hàng quốc doanh để cho vay các hãng hàng không, lãi suất vay ưu đãi chỉ 2% một năm. Tuy nhiên gói vay được ưu tiên dành cho các hãng thuộc sở hữu trong nước nên Vietjet Thái Lan không tiếp cận được.
- Chính quyền Hong Kong tung gói cứu trợ gần 1 tỷ USD để hoàn toàn miễn phí điều hành bay và phí đỗ máy bay. Ngoài ra, Hong Kong còn ứng ra 2 tỷ USD để mua 500.000 vé máy bay, qua đó tăng thanh khoản tạm thời cho các hãng hàng không. Về sau, chính quyền sẽ bán lại vé máy bay này cho người tiêu dùng.
Với các hãng bay Việt Nam, lãnh đạo Vietjet cho biết thách thức lớn nhất là về thanh khoản. "Vừa rồi Vietnam Airlines đã được xem xét hỗ trợ về thanh khoản nên Vietjet cũng mong được vay trong khoảng thời gian 3-5 năm từ nguồn tái cấp vốn của Ngân hàng Nhà nước cho các ngân hàng thương mại (NHTM) và sau đó NHTM cho các doanh nghiệp hàng không vay".
"Chúng tôi mong muốn Chính phủ có thể chỉ định cụ thể hai ngân hàng có tiềm lực mạnh để họ có thể tham gia hỗ trợ cho ngành hàng không. Sau 3-5 năm được trả lãi suất ưu đãi, doanh nghiệp hàng không sẽ có thể vượt qua khó khăn", Phó Tổng Giám đốc Hồ Ngọc Yến Phương cho biết.
Trong khi đó, theo ông Nguyễn Tiến Hoàng, Phó ban Kế hoạch phát triển Vietnam Airlines, dự báo thiệt hại hàng không Việt Nam là 4 tỷ USD trong năm nay. Riêng Vietnam Airlines doanh thu giảm hơn nửa, số lỗ năm nay dự kiến khoảng 14.000 - 15.000 tỷ đồng.
Ông Nguyễn Khắc Hải - Phó Tổng Giám đốc Bamboo Airways. Ảnh: Vietnambiz
Ông Hoàng cho rằng, thị trường nội địa tuy có phục hồi nhưng sức mua yếu, giá vé lại giảm mạnh. Thị trường quốc tế đóng băng, tập trung chủ yếu là các chuyến bay đưa công dân về nước. Đà suy thoái kinh tế và tâm lý lo ngại vẫn là rào cản kéo dài phục hồi ngành hàng không nói chung.
Bên cạnh đó, các hãng bay liên tục tăng tải vào thị trường nội địa, khiến dư thừa nguồn cung và cạnh tranh trực diện giảm giá vé nhằm thu hút khách và cạnh tranh giữa các hãng. Hệ quả là tiềm lực tài chính giảm nghiêm trọng, khó cạnh tranh với các hãng hàng không nước ngoài.
Đại diện Bamboo Airways cho hay, quy mô hãng bay này nhỏ bằng 1/3 - 1/4 so với Vietnam Airlines và Vietjet, nhưng thiệt hại do COVID-19 cũng không kém. Hãng này cũng đề xuất Quốc hội và Chính phủ xem xét gói tài chính hỗ trợ cho các hãng hàng không tư nhân như đã phê duyệt hỗ trợ cho Vietnam Airlines.
Các hãng hàng không đều chung kiến nghị kéo dài thời gian giảm 50% phí cất hạ cánh, giá dịch vụ bay đến hết năm 2021; giảm 70% thuế môi trường. Ngoài ra, mở lại các chuyến bay thương mại quốc tế ở một số nước đã kiểm dịch tốt, không cấp phép bay cho các hãng hàng không cho tới năm 2024 (chỉ cấp phép hãng bay khi tự chủ nguồn lực, có kế hoạch bay và tiềm lực tài chính rõ ràng).
Vietjet Air đã lỗ suốt 9 tháng qua, giảm lương tới 50 - 70% với người lao động
Các hãng cũng kiến nghị Chính phủ có chính sách hỗ trợ doanh nghiệp cho vay lãi suất 0% để trả lương cán bộ, công nhân viên...
Ý kiến trái chiều về việc Vietnam Airlines được Nhà nước tạo cơ chế đặc thù
Trước đó, ngày 17/11 vừa qua, Quốc hội đã thông qua nghị quyết cho phép Ngân hàng Nhà nước tái cấp vốn và gia hạn không quá hai lần cho tổ chức tín dụng để cho Vietnam Airlines vay bổ sung vốn phục vụ hoạt động sản xuất, kinh doanh.
Ngoài ra, Vietnam Airlines sẽ chào bán thêm cổ phiếu cho cổ đông hiện hữu để tăng vốn điều lệ theo quy định của Luật Chứng khoán, nhưng được miễn trừ điều kiện hoạt động kinh doanh phải có lãi năm liền trước khi chào bán.
Từ khi các biện pháp hỗ trợ mới là đề xuất, nhiều chuyên gia kinh tế bày tỏ sự không đồng tình với việc Nhà nước tạo cơ chế đặc thù cho Vietnam Airlines - một doanh nghiệp do Nhà nước nắm 86% vốn.
PGS. TS. Ngô Trí Long cho rằng: Cách nghĩ ưu tiên hãng hàng không Nhà nước mà coi nhẹ hãng bay tư nhân "là tư duy theo cơ chế cũ, lỗi thời, tạo sự bất bình đẳng, hạn chế sự phát triển của xã hội".
PGS.TS. Nguyễn Đức Thành, Cố vấn trưởng của Viện Nghiên cứu Kinh tế và Chính sách (VEPR) cho rằng nên có một gói hỗ trợ cho cả ngành hàng không, thay vì chỉ tập trung vào một doanh nghiệp.
"Theo nguyên tắc thị trường, việc chỉ tính phương án tháo gỡ khó khăn cho một hãng hàng không tạo ra sự thiên lệch giữa các hãng. Tôi cho rằng nên cân nhắc một gói hỗ trợ chung, tùy vào tình hình kinh doanh cụ thể của hãng hàng không mà đưa ra các tiêu chí nhận hỗ trợ, phương án cụ thể tháo gỡ khó khăn cho từng hãng đó", ông Thành nói.
Bamboo Airways cũng thiệt hại đáng kể do COVID-19
TS. Lê Đăng Doanh, nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu và Quản lí kinh tế Trung ương khuyến nghị nếu đã có phương án tháo gỡ khó khăn cho Vietnam Airlines, cũng nên hỗ trợ cho các hãng bay khác như Vietjet Air, Bamboo Airways. Bởi việc chỉ ưu tiên giải cứu một hãng hàng không sẽ gây ra tình trạng cạnh tranh không bình đẳng.
Hàng không cần 3 năm để phục hồi
Theo đánh giá của Tổ chức Hàng không dân dụng Quốc tế (ICAO), ngành hàng không thế giới đã và sẽ đối diện với 2 kịch bản: mô hình chữ V sụt giảm theo đáy và phát triển nhanh trở lại; và mô hình chữ U (giảm xuống đáy và kéo dài từ 3 - 5 tháng) đi kèm suy giảm kinh tế, dự báo thị trường hàng không sụt giảm 48 - 71% tùy theo diễn biến dịch bệnh.
Hàng không Việt Nam từng bước phục hồi theo chữ V, Cục Hàng không đang phối hợp với các hãng nghiên cứu trình Chính phủ mở lại chuyến bay quốc tế đến nước ta với mục tiêu kiểm soát dịch bệnh, không mở cửa ào ạt hay vì kinh tế mà bỏ qua dịch bệnh. Dự kiến, thị trường hàng không mất tới 3 năm mới phục hồi đạt như năm 2019.
Thứ trưởng Bộ GTVT Lê Anh Tuấn cũng nêu, dịch COVID-19 có thể làm thay đổi trật tự của các hãng hàng không trên thế giới. Như Singapore gặp khó khăn do chỉ có 1 sân bay, diện tích nhỏ nên thị trường nội địa ít.
Vietnam Airlines nhận được gói hỗ trợ 12.000 tỷ đồng từ Chính phủ
Cùng quan điểm này, PGS - TS Trần Đình Thiên, thành viên Tổ tư vấn kinh tế của Thủ tướng, phân tích nếu trật tự hàng không thế giới thay đổi, các hãng bay nước ta sẽ thay đổi như thế nào? Vấn đề phải quan tâm là hãng nào chết trước, hãng nào yếu hơn và tự mình đứng dậy được không? Thời điểm này là thời điểm quyết định thay đổi cục diện cuộc chơi giữa các hãng.
Chuyên gia này cũng cho rằng, thị trường nội địa đang là chỗ dựa quan trọng, do đó, cần kích hoạt thị trường nội địa hàng không cũng như du lịch tạo nên sức cầu nội địa. Bên cạnh đó, tìm nguồn tài trợ cho hàng không phải đặt hướng thuyết phục ngân hàng, Chính phủ tài trợ hàng không chính là tài trợ cho tương lai.
Theo ông Thiên, các hãng hàng không Việt cần được cứu, và Nhà nước phải có trách nhiệm như hỗ trợ cấp vốn, lãi suất, tránh việc hãng hàng không “tị nạnh” nhau về phần hỗ trợ, mà 3 hãng (Vietnam Airlines, Vietjet, Bamboo Airways) cần chung sức, đồng lòng để vượt qua dịch.
Đảm bảo quyền lợi Nhà nước với gói hỗ trợ 12.000 tỷ đồng dành cho Vietnam Airlines. Nguồn: VTV24
