Toàn cảnh Khu liên hợp xử lý chất thải Nam Sơn, huyện Sóc Sơn, thành phố Hà Nội. (Ảnh: Thành Đạt/TTXVN)
Trong vòng chưa đầy một tháng, 2 bãi chôn lấp rác thải lớn nhất của thành phố Hà Nội là bãi rác Nam Sơn và bãi rác Xuân Sơn đều phải dừng tiếp nhận rác do quá tải, nguy cơ xảy ra sự cố.
Trong khi đó, hàng loạt dự án xử lý rác thải khác trên địa bàn đang triển khai ì ạch, không đảm bảo tiến độ đặt ra. Và như vậy, nguy cơ người dân phải sống chung với rác là hiện hữu nếu vấn đề này không được xử lý triệt để và rốt ráo.
Hơn 5.000 tấn rác thải mỗi ngày đi đâu?
Theo thống kê của Sở Xây dựng Hà Nội, số rác thải sinh hoạt của người dân thành phố Hà Nội trung bình khoảng hơn 5.000 tấn/ngày. Thời gian qua, bãi rác Nam Sơn tiếp nhận trung bình hơn 4.000 tấn rác/ngày theo hình thức chôn lấp, phát sinh lượng nước rỉ rác khoảng 2.800-3.000m3/ngày (chưa bao gồm lượng nước rác phát sinh do mưa); còn lại bãi rác Xuân Sơn tiếp nhận xử lý khoảng trên 1.000 tấn rác theo hình thức đốt kết hợp chôn lấp.
Tuy nhiên, do phải tiếp nhận lượng rác thải quá lớn, trong khi những ngày mưa liên tiếp xảy ra, các hồ nước rác của bãi rác Nam Sơn đã không còn khả năng lưu chứa thêm, mực nước rác lưu chứa tại các hồ đều vượt cao độ lưu chứa an toàn. Vì thế, nếu không ngừng nhận rác trong 3 ngày tới, nguy cơ sẽ xảy ra sự cố chất thải tại bãi rác này.
Trước thực tế đó, ngày 1/11 vừa qua, Ban duy tu các công trình hạ tầng kỹ thuật đô thị (Sở Xây dựng Hà Nội) đã thống nhất với Công ty trách nhiệm hữu hạn Một thành viên Môi trường đô thị Hà Nội (URENCO) quyết định bãi rác Nam Sơn sẽ tạm dừng tiếp nhận rác từ ngày 2/11 để khẩn cấp đắp chặn bờ bao ứng phó sự cố chất thải.
Cùng với việc tạm dừng, Sở Xây dựng Hà Nội cũng đã chỉ đạo URENCO triển khai phương án ứng phó sự cố môi trường bằng cách đắp chặn các vị trí xung yếu, gia cố bờ bao, bơm chuyển nước rác tại hồ sinh học để giảm áp lực cho hồ.
Bên cạnh đó, để tránh nguy cơ ùn ứ rác ở nội thành, Sở Xây dựng Hà Nội cũng đã lên kế hoạch phân luồng rác thải sinh hoạt hàng ngày ở 17 quận, huyện. Cụ thể, với hơn 1.000 tấn rác thải/ngày từ các quận Tây Hồ, Cầu Giấy, Nam Từ Liêm, Hà Đông và Long Biên, một phần rác sẽ được chuyển đến Nhà máy điện rác Sóc Sơn. Mỗi quận được phân luồng vận chuyển 100 tấn rác/ngày, số còn lại thực hiện lưu chứa tại địa bàn.
Tương tự, gần 1.500 tấn rác thải/ngày ở 7 quận Hoàn Kiếm, Ba Đình, Đống Đa, Hai Bà Trưng, Hoàng Mai, Bắc Từ Liêm sẽ được phân luồng về Khu xử lý chất thải rắn Xuân Sơn. Riêng 385 tấn rác/ngày ở Thanh Xuân sẽ được chuyển về xử lý tại Nhà máy đốt rác Thành Công nằm trong Khu xử lý chất thải rắn Xuân Sơn.
Đối với rác thải của 5 huyện ngoại thành là Thanh Trì, Gia Lâm, Đông Anh, Sóc Sơn và Mê Linh, phương án hiện tại là thực hiện lưu chứa tạm thời tại địa bàn.
Ngoài ra, để đề phòng sự cố và thời tiết xấu những ngày tiếp theo, Sở Xây dựng Hà Nội yêu cầu trong quá trình lưu chứa, các huyện cần thực hiện che phủ bạt, phun khử mùi, kiểm soát nước rác nhằm đảm bảo vệ sinh môi trường. Dự kiến, việc phân luồng trên sẽ kéo dài 2-3 ngày, sau đó Khu xử lý rác thải Nam Sơn sẽ tiếp nhận trở lại bình thường.
Về công tác vận hành khu xử lý, Sở Xây dựng Hà Nội đề nghị trạm xử lý nước rác của Công ty trách nhiệm hữu hạn Một thành viên Môi trường đô thị vận hành lại từ ngày 3/11 với công suất trên 1.000 m3/ngày đêm. Công ty phải chịu trách nhiệm nếu để chậm vận hành xử lý nước rác, làm ảnh hưởng đến hoạt động của khu xử lý.
Rác thải ngổn ngang tại khu vực phường Đại Kim, quận Hoàng Mai, thành phố Hà Nội. (Nguồn: Hùng Võ/Vietnam+)
Trước đó, từ ngày 6/10, bãi rác Xuân Sơn (bãi rác lớn thứ 2 Hà Nội) cũng đã phải dừng tiếp nhận rác thải do quá tải. Đây là bãi tiếp nhận xử lý rác cho 13 huyện, thị xã. Phương án tạm thời là thị xã Sơn Tây đưa rác tập kết tại 6 bãi rác tạm thời, che phủ bạt, phun khử trung đảm bảo vệ sinh.
Cần đẩy nhanh tiến độ các dự án
Nhìn nhận thực tế trên, nhiều chuyên gia môi trường cho rằng tình trạng quá tải ở bãi rác Nam Sơn và bãi rác Xuân Sơn đã tồn tại nhiều năm, nguy cơ khủng hoảng rác thải ở Hà Nội đã hiện hữu. Thực tế thời gian qua cho thấy nội thành Hà Nội cũng đã nhiều lần tràn ngập rác thải mỗi khi người dân sinh sống xung quanh bãi rác Nam Sơn chặn xe chở rác. Tuy nhiên, thành phố dường như chưa thực sự rốt ráo về phương án xử lý.
Đáng nói là, theo quy hoạch xử lý chất thải rắn của Thủ đô đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050, Hà Nội sẽ có 17 khu xử lý chất thải rắn, trong đó có xử lý chất thải sinh hoạt.
Thế nhưng, Sở Xây dựng Hà Nội cho biết đến nay cả thành phố mới chỉ có 3 khu xử lý chất thải sinh hoạt có thể hoạt động là Khu liên hợp xử lý chất thải Nam Sơn (bãi rác Nam Sơn) ở huyện Sóc Sơn; Khu xử lý chất thải rắn Xuân Sơn (bãi rác Xuân Sơn) ở thị xã Sơn Tây và Khu xử lý chất thải Cầu Diễn, quận Nam Từ Liêm.
Minh chứng là, nhiều dự án xử lý rác thải theo Quy hoạch xử lý chất thải rắn của Thủ đô hiện vẫn ì ạch, chưa đi vào hoạt động, thậm chí "bất động" với nhiều nguyên nhân khác nhau, trong đó có nguyên nhân công nghệ xử lý rác lạc hậu, không còn phù hợp.
Đơn cử như Dự án Đầu tư Khu xử lý rác thải huyện Đông Anh do Công ty Cổ phần Xây dựng Công nghiệp và Thương mại Thành Quang (nay là Công ty Cổ phần Đầu tư Thành Quang) được Ủy ban Nhân dân thành phố Hà Nội cấp Giấy chứng nhận đầu tư lần đầu từ tháng 11/2011 nhưng đến nay chưa hoạt động.
Theo Kết luận Thanh tra Sở Kế hoạch và Đầu tư Hà Nội, nguyên nhân dự án chậm tiến độ chủ yếu là do nhà đầu tư chưa lường hết được các khó khăn; các sở, ngành liên quan chưa phối hợp tốt trong kiểm tra, tháo gỡ khó khăn cho nhà đầu tư…
Trong khi đó, dự án giai đoạn 2 mở rộng bãi rác Nam Sơn cũng đang gặp khó khăn vì tiến độ giải phóng mặt bằng. Hiện nay, một số hộ dân ở xã Bắc Sơn vẫn chưa đồng ý với chính sách đề bù giải phóng mặt bằng nên việc giải quyết vẫn chưa có dấu hiệu khả quan.
Trước thực tế nêu trên, các chuyên gia cho rằng để giải quyết ổn thỏa tình trạng các bãi rác lớn liên tiếp phải dừng tiếp nhận rác do quá tải, thành phố Hà Nội cần quyết liệt, mạnh tay xử lý các dự án xử lý rác chậm tiến độ; kiên quyết thay thế những đơn vị không đảm bảo năng lực, có quyết định đầu tư nhưng chậm, không triển khai thực hiện./.
