Biến thể Omicron đang 'phủ mây đen' lên nỗ lực phục hồi kinh tế toàn cầu. (Nguồn: Smallbusiness.co.uk)
Đại dịch vẫn là mối đe dọa lớn với kinh tế toàn cầu
Nhiều quốc gia đã đóng cửa biên giới, "phủ mây đen" lên các nỗ lực phục hồi kinh tế sau 2 năm đại dịch.
Hiện vẫn chưa thể ước tính những rủi ro mà Omicron có thể gây ra cho nền kinh tế toàn cầu, bởi điều đó sẽ phụ thuộc vào những phát hiện của giới khoa học liên quan đến khả năng kháng vaccine ngừa Covid-19 và tốc độ lây truyền dịch bệnh. Trong trường hợp xấu nhất, có thể các nước lại đóng cửa biên giới.
Nếu các quốc gia tái áp đặt các hạn chế đi lại, niềm tin của người tiêu dùng và doanh nghiệp có nguy cơ bị suy yếu, làm hạn chế triển vọng phục hồi kinh tế của nhiều nước trong bối cảnh mùa mua sắm cuối năm đang diễn ra.
Điều này sẽ làm trầm trọng hơn chuỗi cung ứng vốn đang tắc nghẽn, làm suy yếu nhu cầu đang phục hồi. Đồng thời cũng có quan ngại về nguy cơ xảy ra lạm phát đình trệ (stagflation) - tức là tình trạng lạm phát cao hơn trong khi tăng trưởng kinh tế chậm lại.
Các nhà kinh tế của Goldman Sachs đưa ra một kịch bản tiêu cực là thế giới sẽ chứng kiến làn sóng lây nhiễm lớn trong quý I/2022, khi đó tăng trưởng kinh tế thế giới giảm tốc, với tăng trưởng quý I/2021 chỉ vào khoảng 2% - giảm 2,5 điểm phần trăm so với dự báo trước đó. Tốc độ tăng trưởng cả năm 2022 có thể giảm xuống còn 4,2%.
Trong một kịch bản tích cực hơn, biến chủng mới không nguy hiểm như những lo ngại ban đầu. Dù vậy, Omicron nhắc nhở thế giới rằng đại dịch vẫn là mối đe dọa đối với kinh tế toàn cầu và nó có khả năng xuất hiện trở lại trong nhiều năm tới.
Alicia Garcia Herrero, nhà kinh tế trưởng khu vực châu Á-Thái Bình Dương của ngân hàng Natixis (Pháp) cho biết: "Chúng ta vẫn chưa rơi vào 'lạm phát đình trệ', nhưng tình trạng đóng cửa biên giới và gián đoạn chuỗi cung ứng kéo dài thêm một năm nữa thì có thể đẩy chúng ta đến tình trạng đó".
Tuy nhiên, vẫn có nhiều nhà kinh tế cho rằng mức độ ảnh hưởng của Omicron có thể thấp hơn so với những thiệt hại mà thế giới đã chứng kiến hồi năm 2020. Phó Chủ tịch Ngân hàng Trung ương châu Âu (ECB) Luis de Guindos nói: "Những tác động lên nền kinh tế sẽ hạn chế hơn so với năm ngoái".
Công ty xếp hạng tín nhiệm Fitch Ratings (Mỹ) nhận định, còn quá sớm để đưa tác động của biến thể Omicron vào dự báo tăng trưởng kinh tế thế giới, cho đến khi giới khoa học nắm rõ hơn về khả năng lây truyền và mức độ nghiêm trọng của biến thể này.
Fitch Ratings cho biết: "Chúng tôi hiện tin rằng một đợt suy thoái toàn cầu như đã thấy trong nửa đầu năm 2020 là rất khó xảy ra. Tuy nhiên, lạm phát gia tăng sẽ gây phức tạp cho các phản ứng kinh tế vĩ mô, nếu biến thể mới cản trở tăng trưởng kinh tế".
Các chính phủ dường như miễn cưỡng trong việc quay trở lại các biện pháp giãn cách xã hội và đóng cửa biên giới. Mức độ bao phủ vaccine có thể giúp các quốc gia áp dụng các biện pháp phòng dịch linh hoạt và ít gây suy giảm tăng trưởng kinh tế.
Rob Subbaraman, người đứng đầu bộ phận nghiên cứu thị trường toàn cầu tại công ty tài chính Nomura Holdings, nhận xét: "Doanh nghiệp và hộ gia đình đã thích nghi với các biện pháp hạn chế đi lại và giãn cách xã hội, nên mức độ ảnh hưởng lần này có thể không nghiêm trọng.
Nếu một làn sóng dịch mới bùng phát, các chính phủ có thể áp dụng biện pháp phong tỏa cục bộ, kiểm soát đi lại trong khu vực và có thể đóng các cảng biển".
Lựa chọn chính sách
Theo hãng tin Bloomberg, trước khi biến thể Omicron xuất hiện, một số nhà kinh tế đã dự báo, nhu cầu tiêu dùng sẽ chuyển đổi từ hàng hóa sang các dịch vụ như giải trí và du lịch, từ đó làm giảm đà tăng nóng của tỷ lệ lạm phát.
Giờ đây, xu hướng đó dường như sẽ bị trì hoãn, và Omicron có thể làm chệch hướng kế hoạch ổn định lạm phát của các nhà hoạch định chính sách tiền tệ. Kỳ vọng về khả năng các ngân hàng trung ương Mỹ, Anh và Australia sẽ tăng lãi suất trong năm 2022 đã thấp đi.
Các thị trường tài chính và hàng hóa đã quay trở lại trạng thái ổn định trong phiên đầu tuần 29/11 sau khi tin tức về biến thể Omicron kích hoạt một đợt bán tháo mạnh vào thứ Sáu tuần trước (26/11). Các chỉ số chứng khoán Mỹ và châu Âu đã tăng trở lại và giá dầu thế giới cũng hồi phục lên trên 70 USD/thùng.
Một “dư chấn” mà đại dịch Covid-19 để lại sau 2 năm qua là các nhà hoạch định chính sách giờ đây không còn nhiều lựa chọn để ứng phó với một đợt bùng phát dịch bệnh nguy hiểm mới.
Ngoài một số ngân hàng trung ương thắt chặt chính sách tiền tệ, lãi suất chủ chốt hiện vẫn ở quanh ngưỡng 0. Các chính phủ cũng đang phải gánh những khoản nợ chồng chất. Điều đó có nghĩa là các nước không còn dư địa để có thể tung ra chương trình "giải cứu" một lần nữa.
Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) đã để ngỏ khả năng tăng tốc kế hoạch giảm quy mô mua tài sản hằng tháng. Tuy nhiên, chuyên gia Mickey Levy dự đoán, trước những tác động tiêu cực không chắc chắn của biến thể mới, Fed có thể sẽ trì hoãn quyết định trên.
Giới đầu tư đã đặt cược rằng Fed và các ngân hàng trung ương khác sẽ chưa vội vàng tăng lãi suất. Với dự đoán đợt tăng lãi suất đầu tiên của cơ quan này có thể sẽ đến vào tháng 7/2022, muộn hơn một tháng so với dự báo trước đây.
Dù vậy, Chủ tịch Fed chi nhánh Atlanta Raphael Bostic không đánh giá cao rủi ro của biến thể mới và để ngỏ khả năng tiếp tục thắt chặt dần chính sách tiền tệ.
Doanh nghiệp phản ứng thận trọng
Theo ông Brian Fielkow, Giám đốc điều hành (CEO) Jetco Delivery, một công ty hậu cần và vận tải đường bộ ở Houston (Mỹ), biến thể mới sẽ không gây ra thảm họa nhưng vẫn cần coi đây là một mối đe dọa thực sự: "Đó là một rủi ro, và mức độ nghiêm trọng của rủi ro như thế nào? Chúng tôi không biết".
Giám đốc Fielkow cho biết sẽ chờ đợi những hướng dẫn cụ thể từ các cơ quan y tế. Ông đã lên kế hoạch thảo luận trong nội bộ công ty về biến thể này vào cuối tuần trước, nhưng với thông tin còn hạn chế như hiện nay, ban lãnh đạo doanh nghiệp này cho biết họ muốn cẩn thận để không đưa ra các quyết định hấp tấp.
Các doanh nghiệp vẫn chưa lường trước được quy mô và mức độ ảnh hưởng của biến thể Omicron. (Nguồn: Reuters)
Tại công ty phần mềm tiếp thị và bán hàng HubSpot, bộ phận được thành lập để ứng phó với đại dịch đã lên kế hoạch tìm hiểu thêm thông tin về biến thể và sau đó sẽ có cuộc họp trong tuần này.
Giám đốc nhân sự Katie Burke cho biết, HubSpot đã không gửi thông báo cho toàn công ty về biến thể Omicron vào cuối tuần trước, nhằm tránh làm nhân viên lo lắng hoặc gián đoạn kỳ nghỉ Lễ Tạ ơn.
Công ty cũng muốn có thời gian để xem xét liệu biến thể ảnh hưởng như thế nào đến các chuyến công tác hoặc các sự kiện trực tiếp.
Theo bà Burke, việc ứng phó một đại dịch đã kéo dài gần hai năm có nghĩa là các công ty phải cẩn thận trong cách xử lý các vấn đề mới.
Các nhà bán lẻ thực phẩm khẳng định họ đang chờ thông tin rõ ràng hơn về biến thể mới trước khi có sự điều chỉnh trong hoạt động kinh doanh. Các biện pháp phòng dịch như đeo khẩu trang và khử trùng đã có hiệu quả trong việc bảo vệ nhân viên và khách hàng trong đại dịch.
Vic Vercammen, Giám đốc phụ trách về đại dịch tại chuỗi hơn 400 siêu thị Giant Eagle cho biết, ông đã đọc các tài liệu của Tổ chức Y tế thế giới (WHO) và đang liên hệ với quan chức y tế địa phương. Nhóm của ông đã thảo luận về những rủi ro tiềm ẩn, bao gồm khả năng biến thể sẽ xuất hiện ở Mỹ.
Ông Vercammen chia sẻ: "Chúng tôi đang cố gắng xác định xem đây có phải là một biến thể có thể gây nguy hiểm cho những người đã tiêm chủng đầy đủ hay không".
Siêu thị Giant Eagle đã mở rộng công suất nhà kho và cho biết sẽ có nguồn cung bổ sung các mặt hàng cần thiết để đáp ứng những thay đổi về nhu cầu. Một số nhà bán lẻ dự đoán người tiêu dùng sẽ mua nhiều sản phẩm tẩy rửa, nhưng vẫn còn quá sớm để nhận định biến thể Omicron sẽ ảnh hưởng như thế nào đến nhu cầu mua sắm.
Các công ty với hơn 100 nhân viên ở Mỹ đặt câu hỏi rằng liệu họ có cần tuân thủ yêu cầu tiêm chủng hoặc xét nghiệm của chính quyền Tổng thống Joe Biden, vốn vẫn đang trong tình trạng lấp lửng về mặt pháp lý, nhưng đã được ấn định có hiệu lực đầy đủ vào đầu năm sau.
Trong khi đó, Công ty dịch vụ tài chính Gulf Coast Bank & Trust đã nâng cấp hệ thống thông gió tại các chi nhánh và tăng cường cung cấp nhiều dịch vụ trực tuyến hơn cho khách hàng. Nhiều nhân viên của họ cũng tiếp tục làm việc từ xa.
