Nếu Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) tuyên bố đẩy nhanh tốc độ cắt giảm chương trình mua tài sản trong tuần tới, động thái đó sẽ đánh dấu một sự dịch chuyển chính sách quan trọng của cả ngân hàng trung ương này và Chủ tịch Fed Jerome Powell.
Và đây không phải là lần đầu tiên Fed và ông Powell dịch chuyển, hãng tin CNBC nhấn mạnh. Trên thực tế, Fed đã trở nên “nổi tiếng” vì những cú thay đổi lập trường đầy bất ngờ, không kém sự nổi tiếng mà Fed có được nhờ những biện pháp hỗ trợ chưa từng có tiền lệ được triển khai để vực dậy nền kinh tế từ đáy sâu do đại dịch Covid-19 gây ra.
FED “MUA ĐỈNH, BÁN ĐÁY”
“Điều mà Fed đã chứng minh được chính là khó khăn trong công tác dự báo. Nói theo cách của thị trường thì Fed đã ‘mua đỉnh, bán đáy’. Bởi vậy, tôi nghĩ sắp tới sẽ có vấn đề về uy tín”, chuyên gia kinh tế trưởng Joseph LaVorgna của Natixis nhận định.
Theo kỳ vọng của thị trường, trong cuộc họp ngày 14-15/12, Fed sẽ tăng gấp đôi tốc độ cắt giảm chương trình mua tài sản và phát tín hiệu tăng lãi suất sớm hơn và mạnh hơn trong năm 2022. Động thái này sẽ diễn ra trong bối cảnh lạm phát ở Mỹ tăng mạnh hơn và kéo dài hơn so với dự báo của Fed.
Tuy nhiên, ông LaVorgna lo ngại rằng Fed – sau nhiều tháng cho rằng lạm phát cao chỉ là vấn đề “tạm thời” – có thể đang phạm phải một sai lầm khi “nghiêm trọng hoá” về sự kéo dài của lạm phát, dẫn tới thắt chặt chính sách sai thời điểm. Trong trường hợp như vậy, Fed có thể lại phải “quay xe” trong năm tới, nếu xu hướng lạm phát xuống thang.
Nếu thế, đây sẽ ít nhất là lần thứ tư Fed thay đổi lập trường trong một khoảng thời gian không dài, cho dù Fed vốn tự hào về khả năng dự báo và giao tiếp chính sách, luôn đưa ra được một lộ trình chính sách dễ doán và đáng tin cậy.
Nhưng sự giằng co của kinh tế Mỹ thời gian gần đây đã khiến Fed không giữ vững được khả năng đó.
Lời cam kết nâng, hay còn gọi là bình thường hoá, lãi suất của Fed vào năm 2018 đã bị đảo ngược trong năm 2019, khi kinh tế toàn cầu giảm tốc. Kết thúc năm 2019, ông Powell cùng các đồng nghiệp của ông khẳng định họ đã giảm lãi suất đủ và bày tỏ tin tưởng rằng lãi suất sẽ giữ ổn định trong tương lai gần.
Đến năm 2020, đại dịch lại đảo lộn tất cả, buộc Fed phải cắt giảm lãi suất và triển khai chính sách tiền tệ siêu lỏng lẻo – những biện pháp khiến giá trị bảng cân đối kế toán của Fed tăng thêm hơn 4 nghìn tỷ USD.
Cuối 2020, Fed lại công bố một sự dịch chuyển, theo đó sẽ tập trung nỗ lực vào tạo công ăn việc làm và sẵn sàng để mặc cho lạm phát tăng cao hơn. Fed cam kết sẽ giữ chính sách tiền tệ nới lỏng cho tới khi đạt được “thêm bước tiến quan trọng” tới một thị trường việc làm toàn dụng, với sự bao trùm cả về giới, sắc tộc và thu nhập.
Chính sự dịch chuyển này đặt Fed vào “ngã ba đường” hiện nay: với giá cả ở Mỹ đang tăng với tốc độ mạnh nhất hơn 30 năm, Fed giờ đây muốn chuyển sang vai trò “chiến binh chống lạm phát”, thay vì tiếp tục tập trung cho mục tiêu tạo công ăn việc làm.
THẾ GIỚI DỊCH CHUYỂN, FED CŨNG PHẢI THAY ĐỔI
Trước đây, thị trường vẫn nói về “Powell put” – chỉ việc Fed sẵn sàng đưa ra một tấm nệm chính sách để nâng đỡ thị trường khi sụt giảm. Giờ đây, Phố Wall nói về “Powell pivot” – chỉ sự dịch chuyển “xoành xoạch” trong lập trường chính sách tiền tệ của Fed.
Khi chính sách của Fed trở nên khó đoán định và các dự báo của Fed không còn chính xác, ngân hàng trung ương quyền lực nhất thế giới có thể đối mặt với thách thức về uy tín, nhất là nếu Fed lại có thêm một lần “quay xe” nữa.
“Những gì đang diễn ra khá giống với hồi tháng 12/2018, khi Fed nói một đằng và thị trường nghĩ một nẻo”, ông LaVorgna phát biểu, nhắc đến chu kỳ tăng lãi suất gần đây nhất của Fed kết thúc với vụ bán tháo đêm Giáng sinh tệ nhất trong lịch sử ở Phố Wall.
Dù các nhà giao dịch đang tính tới khả năng Fed bắt đầu nâng lãi suất trở lại vào mùa xuân năm sau, sau khi kết thúc chương trình mua tài sản, lợi suất trái phiếu kho bạc Mỹ thời gian gần đây tương đối ổn định. Tuy nhiên, thị trường cho rằng Fed có thể tăng lãi suất 2-3 lần trong năm 2022, mỗi lần tăng 0,25 điểm phần trăm, thay vì tăng 1-2 lần như dự báo trước.
Thị trường chứng khoán Mỹ đã sụt giảm khá mạnh gần đây, một phần do sự xuất hiện của biến chủng Covid mới Omicron, một phần do Fed thay đổi lập trường. Tuy nhiên, không phải ai cũng lo ngại về sự dịch chuyển của Fed.
“Tôi cho rằng việc đó chỉ làm tăng uy tín của Fed. Thế giới đang dịch chuyển dưới chân họ”, chuyên gia kinh tế trưởng Mark Zandi của Moody’s Analytics nhận định về việc Fed thay đổi hết lần này đến lần khác. “Fed đang làm đúng việc mà họ cần làm. Đại dịch đã đảo lộn hoàn toàn tất cả mọi thứ. Nếu mọi thứ không bấp bênh ở thời điểm này mới là điều đáng ngạc nhiên, xét đến những gì đang xảy ra”.
Ông Zandi cũng cho rằng sự thiếu rõ ràng một chút về chính sách không hẳn đã tệ, xét tới việc mức định giá cổ phiếu ở Phố Wall đã bị đẩy lên cao như hiện nay.
Thời ông Alan Greenspan còn làm Chủ tịch, Fed luôn khiến thị trường phải dò đoán xem Fed sẽ làm gì, nhưng với ông Powell, Fed đã cực kỳ minh bạch.
“Nếu tôi có một lời chỉ trích nhằm vào Fed, thì tôi nghĩ rằng họ hơi tập trung quá nhiều vào việc nhà đầu tư nghĩ gì”, ông Zandi nói. “Họ đang đi theo nhà đầu tư. Tôi nghĩ họ nên dẫn dắt thì hơn”.
