Vụ ngộ độc làm 648 học sinh trường iSchool Nha Trang nhập viện. Ảnh: Xuân Hoát.
Tối 21/11, lãnh đạo Sở Y tế Khánh Hòa cho biết đã xác định nguyên nhân gây ngộ cho hơn 600 học sinh trường iSchool Nha Trang. Theo đó, kết quả phân lập nuôi cấy mẫu phân ghi nhận tác nhân khiến hàng trăm học sinh trường iSchool Nha Trang ngộ độc, một trẻ tử vong là vi khuẩn salmonella.
Vi khuẩn salmonella là nguyên nhân của nhiều vụ ngộ độc thực phẩm, trong đó có nhiều vụ quy mô lớn trên thế giới. Ngộ độc do Salmonella có thể biểu hiện từ nhẹ cho tới rất nghiêm trọng và thậm chí gây tử vong.
Triệu chứng
Nhiễm khuẩn Salmonella (salmonellosis) là bệnh do vi khuẩn phổ biến, ảnh hưởng đến đường ruột. Đây là một trong 4 nguyên nhân chính gây ra bệnh tiêu chảy trên toàn thế giới.
Một số người bị nhiễm khuẩn salmonella không có triệu chứng. Hầu hết người bệnh bị tiêu chảy, sốt và đau bụng trong vòng từ 8 đến 72 giờ sau khi tiếp xúc. Bệnh nhân có sức đề kháng tốt sẽ hồi phục sau vài ngày đến một tuần mà không cần điều trị.
Trong một số trường hợp, tiêu chảy có thể gây mất nước nghiêm trọng và bệnh nhân cần tới viện ngay lập tức. Nếu nhiễm trùng lan ra ngoài ruột, bệnh nhân cũng dễ gặp các biến chứng đe dọa tính mạng.
Nhiễm khuẩn Salmonella thường do ăn thịt sống hoặc nấu chưa chín, gia cầm, trứng hoặc các sản phẩm từ trứng hoặc uống sữa chưa tiệt trùng. Thời gian ủ bệnh - khoảng thời gian từ khi tiếp xúc đến khi phát bệnh - có thể là từ 6 giờ đến 6 ngày. Thông thường, những người bị nhiễm khuẩn salmonella sẽ nhầm sang bệnh cúm dạ dày.
Các dấu hiệu và triệu chứng khi nhiễm khuẩn salmonella bao gồm: tiêu chảy, đau bụng, sốt, buồn nôn, nôn, lớn lạnh, đau đầu, phân có máu... Các dấu hiệu và triệu chứng của nhiễm khuẩn salmonella thường kéo dài vài ngày đến một tuần. Tiêu chảy có thể kéo dài đến 10 ngày, nhưng có thể mất vài tháng trước khi ruột trở lại thói quen đại tiện bình thường.
Một số loại vi khuẩn salmonella gây ra bệnh thương hàn - căn bệnh có thể gây chết người phổ biến ở các nước đang phát triển.
Trẻ sơ sinh, trẻ nhỏ, người lớn tuổi hoặc người có hệ miễn dịch kém dễ bị tổn thương hơn khi nhiễm khuẩn salmonella. Bạn nên tới bệnh viện ngay nếu có các triệu chứng sau: Triệu chứng kéo dài hơn một vài ngày, sốt cao, phân có máu, xuất hiện tình trạng mất nước, tiểu ít, nước tiểu sẫm màu, khô miệng, lưỡi.
Nhiễm khuẩn salmonella xảy ra khi chúng ta ăn uống mất vệ sinh, không ăn chín, uống sôi... Ảnh: VeryWell.
Nguyên nhân
Vi khuẩn salmonella thường sống trong ruột của động vật và con người, thải ra ngoài qua phân (phân). Con người bị nhiễm bệnh thường xuyên nhất thông qua nước hoặc thực phẩm bị ô nhiễm.
Thực phẩm và nước bị nhiễm bệnh
Thịt sống, thịt gia cầm và hải sản: Phân có thể dính vào thịt và gia cầm sống trong quá trình giết mổ. Hải sản có thể bị ô nhiễm nếu thu hoạch từ nước bị ô nhiễm.
Trứng sống hoặc nấu chưa chín: Vỏ trứng có thể là lớp bảo vệ hoàn hảo khỏi vi khuẩn, song, một số gà vốn đã nhiễm bệnh và trứng đẻ ra đã mang sẵn vi khuẩn salmonella trước khi vỏ được hình thành. Trứng sống được sử dụng trong các món ăn tự chế biến như sốt mayonnaise và sốt hollandaise.
Các sản phẩm sữa chưa tiệt trùng: Sữa và các sản phẩm sữa chưa tiệt trùng có thể bị nhiễm khuẩn salmonella. Quá trình thanh trùng giết chết vi khuẩn có hại, bao gồm cả salmonella.
Hoa quả và rau: Một số sản phẩm tươi, đặc biệt là giống nhập khẩu, có thể bị nhiễm khuẩn salmonella trong quá trình tưới nước. Vi khuẩn cũng gây ô nhiễm trong nhà bếp khi nước từ thịt sống, thịt gia cầm tiếp xúc thực phẩm chưa nấu chín như salad.
Không vệ sinh tay, bề mặt khi chế biến thực phẩm
Nhiều loại thực phẩm bị nhiễm bẩn khi người chế biến không rửa tay, vệ sinh đúng cách. Vi khuẩn nhảy từ tay người chế biến sang thực phẩm và gây bệnh.
Nhiễm trùng cũng có thể xảy ra nếu chúng ta chạm tay vào vật bị ô nhiễm rồi đưa lên mắt, mũi, miệng.
Vật nuôi bị nhiễm bệnh và các động vật khác
Động vật và vật nuôi, đặc biệt là chim và bò sát, có thể mang vi khuẩn salmonella trên lông, da hoặc trong phân. Một số thức ăn cho vật nuôi có thể bị nhiễm khuẩn salmonella và có thể lây nhiễm cho động vật.
Ăn chín uống sôi, vệ sinh tay sau khi chế biến thực phẩm là cách đơn giản để ngăn ngừa lây nhiễm salmonella. Ảnh: Freepik.
Biến chứng
Nhiễm khuẩn salmonella thường không nguy hiểm đến tính mạng. Tuy nhiên, ở một số người, đặc biệt là trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ, người lớn tuổi, người được ghép tạng, phụ nữ mang thai và những người có hệ miễn dịch yếu, vi khuẩn này có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm.
Các biến chứng khi bị nhiễm khuẩn salmonella gồm:
Mất nước: Tiểu ít, nước tiểu sẫm màu, khô miệng, lưỡi, mắt trũng sâu, khóc không nước mắt, mệt mỏi, khó chịu, lú lẫn...
Nhiễm trùng huyết: Nếu nhiễm khuẩn salmonella xâm nhập vào máu, nó có thể lây nhiễm khắp mô, gây nhiễm trùng đường tiết niệu, viêm màng não, viêm nội tâm mạc, viêm tủy xương...
Viêm khớp phản ứng: Những người đã bị nhiễm khuẩn salmonella có nguy cơ cao bị viêm khớp phản ứng, còn được gọi là hội chứng Reiter, gây tình trạng kích ứng mắt, tiểu buốt, đau khớp...
Khi bị ngộ độc thực phẩm do Salmonella, quan trọng nhất là bù đắp đủ các chất lỏng và chất điện phân đã mất do bị tiêu chảy. Khi nhiễm vi khuẩn salmonella nên uống nước hoặc các chất lỏng bổ sung. Điều chỉnh chế độ ăn uống cho bệnh nhân với các loại thực phẩm dễ tiêu hóa, nên tránh các sản phẩm từ sữa. Người bệnh cần nghỉ ngơi nhiều để chống lại tình trạng nhiễm khuẩn và nhiễm độc. Với những trường hợp bị nôn không ăn uống được, người bệnh kể cả trẻ nhỏ cũng có thể cần truyền tĩnh mạch.
Để ngăn ngừa nguy cơ nhiễm khuẩn samonella, các chuyên gia khuyến cáo chúng ta nên rửa sạch tay với xà bông và nước sạch trong 20 giây sau khi đi vệ sinh, thay tã, xử lý thịt, gia cầm sống, dọn dẹp phân vật nuôi, chạm vào vật nuôi.
Khi giết mổ súc vật, tuyệt đối không để phân, lông dây vào thịt và các phủ tạng khác. Lòng phải làm kỹ, rửa sạch, không để lẫn với thịt, phải luộc kỹ và ăn ngay, không nên để dành. Không ăn tiết canh, thịt tái...
Thức ăn dự trữ hoặc còn thừa phải được nấu lại trước khi ăn. Cần cảnh giác với những món nguội như thịt đông, pate, giò, chả... vì rất dễ bị nhiễm khuẩn. Nên cất giữ thực phẩm trong tủ lạnh đúng cách, không để quá lâu. Với thức ăn sau khi nấu chín cần ăn ngay. Nếu để lại cần để nguội đồ ăn và nhớ cho vào tủ lạnh ngay, chậm nhất là 4 giờ sau khi nấu xong. Hạn chế ăn ở những nơi không đảm bảo an toàn vệ sinh thực phẩm.
Để ngăn ngừa sự lây lan của vi khuẩn, hãy để thịt sống, trái cây chưa rửa sạch cách xa các thực phẩm đã nấu chín. Chỉ mua và sử dụng các sản phẩm chế biến sẵn ở những nơi cung ứng đáng tin cậy, có điều kiện bảo quản tốt. Rửa tay thật sạch trước và sau khi xử lý, chế biến thực phẩm. Rửa trái cây, rau xanh dưới vòi nước chảy. Vệ sinh sạch sẽ các dụng cụ chế biến thức ăn cũng như nhà bếp sẽ giúp ngăn ngừa sự nhiễm khuẩn này.
