Khai thác chui hơn 1,5 triệu tấn quặng
Viện KSND tỉnh Lào Cai ban hành cáo trạng truy tố 8 bị can về tội "Vi phạm quy định nghiên cứu, thăm dò, khai thác tài nguyên".
Trong số các bị can có Nguyễn Mạnh Thừa - Giám đốc Công ty TNHH Xây dựng Thương Mại Lilama, Nguyễn Quang Huy - cựu Tổng giám đốc, Phạm Cao Khiêm - cựu Phó tổng giám đốc, Nguyễn Ngọc Bích - cựu Chủ tịch HĐTV, Lương Văn Na - cựu Phó tổng giám đốc Công ty Apatit Việt Nam…
Ngoài ra, bị can Thừa còn bị truy tố thêm tội "Rửa tiền".
Theo cáo trạng, năm 2009, Công ty Lilama được UBND tỉnh Lào Cai cấp giấy chứng nhận để thực hiện dự án đầu tư xây dựng khách sạn, nhà hàng tại thôn 2 xã Đồng Tuyển, TP.Lào Cai, trên phần diện tích đất rộng 3,77 ha.
Do quá trình san gạt phát hiện quặng apatit, các sở ban ngành của tỉnh vào cuộc khảo sát thực địa. Kết quả xác định một phần diện tích của dự án nằm chồng lên khai trường số 18 thuộc quy hoạch quặng apatit.
Vì lẽ trên, UBND tỉnh Lào Cai quyết định thu hồi giấy chứng nhận đầu tư đối với Công ty Lilama, giao diện tích đất 3,77 ha cho Công ty Apatit Việt Nam.
Tháng 4.2012, xuất phát từ đề xuất của Apatit Việt Nam, UBND tỉnh ban hành văn bản 839, giao công ty này cải tạo mặt bằng khu mỏ, nếu quá trình cải tạo mà có khoáng sản kèm theo thì được khai thác. Trong vòng sáu tháng sau đó, Apatit Việt Nam thuê Lilama khai thác được hơn 167.000 tấn quặng apatit.
Đến tháng 8.2012, từ đề nghị của Lilama, UBND tỉnh Lào Cai ban hành văn bản số 2160, yêu cầu Apatit Việt Nam bàn giao lại khu đất 3,77 ha cho Lilama để lập dự án đầu tư nhà hàng, khách sạn; quá trình thực hiện nếu còn khoáng sản thì công ty được tận thu.
Lần lượt sau đó, Lilama được cấp giấy chứng nhận đầu tư, giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, giấy phép xây dựng, công văn số 1717 của UBND tỉnh cho phép thu gom khoáng sản…
Có được các giấy tờ trên, bị can Thừa chỉ đạo nhân viên, đồng thời thuê các đơn vị khác đưa máy móc vào khu đất để phục vụ khai thác quặng trái phép. Quặng khai thác được, Lilama bán lại cho Apatit Việt Nam và một số công ty hóa chất.
Cơ quan tố tụng xác định, toàn bộ số quặng apatit mà Lilama khai thác thuê cho Apatit Việt Nam và trực tiếp khai thác là hơn 1,5 triệu tấn, trị giá hơn 610 tỉ đồng. Thông qua việc này, Lilama thu về hơn 484 tỉ đồng; Apatit cũng hưởng lợi hơn 184 tỉ đồng.
Trong số tiền hưởng lợi bất chính, bị can Thừa hợp thức hóa hơn 177 tỉ đồng bằng cách nâng khống giá cước vận chuyển quặng, đất đá, khối lượng vận chuyển… Sau đó dùng tiền này để mua đất, mua cổ phần, mở sổ tiết kiệm…
Hành vi này của Thừa đã cấu thành tội "Rửa tiền".
Nhiều nguyên lãnh đạo liên đới trách nhiệm
Theo cơ quan công tố, ngoài 8 bị can bị truy tố, còn có trách nhiệm liên quan của nhiều cán bộ, lãnh đạo UBND tỉnh Lào Cai.
Cụ thể, UBND tỉnh Lào Cai đã có hàng loạt văn bản không đúng quy định pháp luật, điển hình là văn bản số 2160, văn bản số 839… Hành vi trên tạo điều kiện cho Nguyễn Mạnh Thừa và đồng phạm khai thác quặng dưới danh nghĩa dự án xây dựng nhà hàng, khách sạn.
Trong đó, cơ quan chức năng xác định văn bản số 2160 và 1717 cho phép Công ty Lilama thu gom quặng là chưa đúng quy định tại Điều 65 (quy định khai thác khoáng sản ở khu vực có dự án đầu tư xây dựng công trình) và Điều 67 (quy định về tận thu khoáng sản) của Luật Khoáng sản năm 2010.
Cả hai văn bản trên đều không phải là giấy phép khai thác khoáng sản, giấy phép tận thu khoáng sản, nhưng Lilama đã dựa vào các văn bản này, cùng với giấy chứng nhận đầu tư do UBND tỉnh cấp để khai thác, tận thu, thu gom, tiêu thụ quặng apatit trái phép.
Liên quan đến vụ án, hồi tháng 6.2022, công an đã khởi tố 4 bị can gồm ông Nguyễn Thanh Dương, Lê Ngọc Hưng - cùng nguyên Phó chủ tịch UBND tỉnh Lào Cai, Mai Đình Định - nguyên Bí thư thành ủy TP Lào Cai, nguyên Giám đốc Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Lào Cai và Phan Văn Cương (thời điểm khởi tố là Phó Giám đốc Sở Công thương tỉnh Lào Cai) về tội "Lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành công vụ".
Tuy nhiên, Cơ quan Cảnh sát điều tra đã tách vụ án hình sự và các cá nhân nguyên là lãnh đạo UBND tỉnh, sở, ban ngành.
Về lời khai của Thừa đưa tiền cho các cá nhân nguyên lãnh đạo, cán bộ... công an tiếp tục làm rõ để xử lý theo quy định pháp luật.
Đến nay, Công ty Apatit Việt Nam đã tự nguyện nộp toàn bộ số tiền 184 tỉ đồng để khắc phục hậu quả.
Bị can Thừa và gia đình cũng nộp hơn 3 tỉ đồng vào tài khoản tạm giữ, cùng với hơn 4 triệu cổ phần tại một công ty. Cơ quan điều tra còn phong tỏa nhiều tài sản là nhà, đất, ôtô của bị can này và Công ty Lilama.
