Sáng 2/11, Quốc hội thảo luận tại tại tổ về kết quả thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế xã hội và ngân sách nhà nước năm 2020; kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội, dự toán ngân sách nhà nước, phương án phân bổ ngân sách Trung ương năm 2021.
Cần hạn chế các dự án thủy điện nhỏ
Phát biểu tại tổ, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc (Đoàn TP. Hải Phòng) nhận định chưa bao giờ thiên tai dồn dập vào Việt Nam như thế này. Thiên tai lịch sử gây thiệt lại rất lớn, làm giảm GDP…
Theo Thủ tướng, Chính phủ đang có chương trình khắc phục quyết liệt và sẽ có chính sách như hỗ trợ nhà ở, nhà sập, đặc biệt là tìm người mất tích. Chính phủ sẽ có báo cáo Quốc hội, đại biểu Quốc hội về các biện pháp khắc phục hậu quả lũ lụt ở miền Trung và đưa ra biện pháp hiệu quả hơn để đề phòng bão số 10.
Về nguyên nhân sạt lở đất nhiều, Thủ tướng cho rằng nguyên nhân chính là do kết cấu địa chất ở khu vực này đất sét, khi mưa trên 1.000 mm trong nửa tháng nên đất nhão, không kết cấu nào chịu được. Mưa lũ đã làm thay đổi kết cấu địa chất của khu vực này.
"Khu vực sạt lở ở Trà Leng không có thuỷ điện nào cả hay ở huyện Hướng Hoá (Quảng Trị) - nơi 22 chiến sĩ hy sinh thì núi cách đó 1,6 km chứ không phải núi tại chỗ", Thủ tướng phân tích.
Người đứng đầu Chính phủ nói thêm: "Tác hại của thiên tai rất lớn. Ta đánh giá toàn diện hơn để có biện pháp hạn chế tối đa tác động của con người. Đó là tăng trưởng xanh tốt hơn, hạn chế thủy điện hơn nữa để không lấy rừng, lấy đất rừng".
Thủ tướng còn cho biết Quốc hội hiện đã ra nghị quyết nêu rõ, những công trình nào lấy đất rừng thì phải trình ra Quốc hội. Hôm nay, Chính phủ trình ra Quốc hội đề nghị chủ trương chuyển mục đích sử dụng rừng để thực hiện dự án Hồ chứa nước sông Than, tỉnh Ninh Thuận và dự án Hồ chứa nước Bản Mồng, tỉnh Nghệ An.
"Chính phủ trình ra Quốc hội 2 công trình và chứng minh rằng, công trình đó lấy một ít đất rừng nhưng có tác dụng rất lớn là để giải quyết đời sống, nước uống sinh hoạt ở khu vực đó. Chứng minh được thì Quốc hội mới thông qua. Còn những công trình thủy điện nhỏ tôi đồng ý với các đồng chí là nên rất hạn chế", Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc nhấn mạnh.
Cũng về vấn đề này, đại biểu Đặng Thuần Phong (Đoàn Bến Tre) đề nghị các cơ quan chức năng phải thống kê, đánh giá lại toàn bộ hệ thống thủy điện, hồ đập. Theo ông, các thủy điện thời gian qua đã đóng góp ngân sách thế nào thì chưa biết, nhưng hệ lụy của họ mang lại thì đã thấy rõ. Mùa khô thủy điện giữ nước lại, dẫn đến việc dân không có nước sản xuất. Còn về mùa mưa, sợ vỡ đập, thủy điện xả nước, dân dưới hạ nguồn lãnh đủ.
Ông nêu dẫn chứng Quốc hội đã một lần chặn thủy điện vừa và nhỏ, loại bỏ hơn 400 dự án, nhưng sau đó lại âm thầm bổ sung, âm thầm làm.
"Tôi đề nghị cung cấp cho đại biểu biết, toàn quốc có bao nhiêu thủy điện, đặc biệt là thủy điện vừa và nhỏ. Cần thiết thì phải có những chính sách tính toán cho hợp lý, cái nào dừng lại thì phải dừng. Còn cứ để thao túng cái này thì ảnh hưởng ghê gớm đến cuộc sống nhân dân như vậy mà không ai chịu trách nhiệm", vị đại biểu nói.
Bộ trưởng Công Thương nói gì?
Để làm rõ thêm, Bộ trưởng Công Thương Trần Tuấn Anh cho hay cả nước hiện nay có 429 công trình thủy điện được đưa vào vận hành khai thác với dung tích khoảng 56 tỷ m3, chiếm 86% dung tích hồ chứa nước trên cả nước.
Hiện có 401/401 các đập đã được chủ đập thực hiện theo đúng quy định về báo cáo hiện trạng an toàn đập; 100% đập thực hiện đúng quy định về bảo trì, kiểm tra, sửa chữa đập; có 376/401 đập chủ đập thực hiện theo đúng quy định về quy trình vận hành hồ chứa.
"Chúng ta có đầy đủ quy định quản lý nhà nước trong đảm bảo công tác an toàn hồ đập thủy điện cũng như vận hành công trình hồ thủy điện cả liên hồ, đơn hồ. Trong đó quy định trách nhiệm rất rõ các bộ ngành, trong đó có các Bộ Công Thương, Xây dựng, Tài nguyên và Môi trường, Nông nghiệp và Phát triển nông thôn trong đảm bảo quản lý an toàn hồ đập thủy điện, cũng như quy trình vận hành đơn hồ, liên hồ, công tác vận hành của các hồ, đập thủy điện", vị Bộ trưởng nói.
Cũng theo Bộ trưởng Công Thương, trên thực tế, các bộ ngành đã có chỉ đạo, hướng dẫn cho các địa phương trong quản lý nhà nước trong lĩnh vực này. Trong mùa mưa lũ 2020 vừa qua đơn vị này phối hợp với các bộ ngành đi kiểm tra làm việc với các địa phương Quảng Bình, Quảng Trị, Thừa Thiên - Huế và một số tỉnh Bắc Trung Bộ.
Qua thực tế, tất cả hồ đập thủy điện tại khu vực đều đảm bảo an toàn về đập cũng như vận hành của hồ. Tất cả hồ đập thủy điện đều thực hiện quy trình xả lũ và vận hành liên hồ, đơn hồ theo đúng quy định pháp luật.
Trước những hoài nghi về việc các hồ thủy điện xả lũ gây ngập lụt, ông Trần Tuấn Anh đưa ra ví dụ thực tế như hồ thủy điện Đắk Mi 4 ở Quảng Nam có khả năng điều tiết lũ, cắt lũ nếu không có những thời điểm như đỉnh lũ vào ngày 28/10 vừa qua sẽ ngập trắng hạ lưu.
"Nguyên nhân dẫn đến lũ lụt ở miền Trung vừa qua cần phải đánh giá kỹ lưỡng. Tuy nhiên, tính dị thường, cực đoan của thời tiết, tôi cho là một nguyên nhân lớn gây thiên tai, lũ lụt", ông Trần Tuấn Anh nhận định.
