Theo bản công bố của TAG-VE mà Báo Người Lao Động nhận được từ Tổ chức Y tế thế giới (WHO) chiều tối 28-10 (giờ Việt Nam), hội đồng chuyên gia này đã nhóm họp từ hôm 24-10 trước bối cảnh một số biến chủng mới - cụ thể là XBB cùng các dòng con (tạm gọi là XBB*) và BQ.1 cùng các dòng con (tạm gọi là BQ.1*) đã được xác định ở rất nhiều quốc gia chỉ ít lâu kể từ khi được biết đến.
Các chuyên gia WHO trong một cuộc họp báo toàn cầu về COVID-19 - Ảnh: WHO
Trước đó, BQ.1 đã được nhiều nước Âu - Mỹ cảnh báo khi tỉ lệ tăng khá nhanh trong số các trình tự gien SARS-CoV-2 được giải mã giám sát. Nó được cho là lây rất nhanh nhờ thoát miễn dịch vượt trội so với BA.5 Omicron.
Tương tự, XBB gây xôn xao ở châu Á, thậm chí đã có tin đồn thất thiệt ở Singapore về việc nó làm tăng nguy cơ bệnh nặng, tử vong, trong bối cảnh người dân lo lắng vì số ca ở nước này tăng rất nhanh trong các tuần vừa qua. Hai biến chủng này thậm chí được một số người cho là những dòng thoát miễn dịch mạnh mẽ nhất của Omicron, nhưng tất cả mới chỉ là suy đoán.
Thông báo của WHO khẳng định: "Dựa trên bằng chứng hiện có, TAG-VE không cảm thấy rằng kiểu hình tổng thể của XBB * và BQ.1 * hoàn toàn khác biệt với nhau hoặc từ các dòng Omicron khác có đột biến thoát miễn dịch bổ sung. Hai dòng phụ vẫn là một phần của Omicron, tiếp tục là các biến thể đáng quan tâm.
"Quyết định này sẽ được đánh giá lại thường xuyên. Nếu có bất kỳ sự phát triển đáng kể nào dẫn đến sự thay đổi trong chiến lược y tế công cộng, WHO sẽ thông báo ngay cho các quốc gia thành viên và công chúng" - WHO cho biết.
Với XBB*, nhóm chuyên gia xác định nó là sự tái tổ hợp của các dòng con BA.2.10.1 và BA.2.75. Tính đến tuần dịch tễ học 40 (3 đến 9-10), từ các trình tự gien được tổng hợp về cơ sở dữ liệu chung GISAID, XBB * có tỷ lệ lưu hành toàn cầu là 1,3% và nó đã được phát hiện ở 35 quốc gia.
Một số bằng chứng ban đầu về mức độ nghiêm trọng lâm sàng và nguy cơ tái nhiễm từ Singapore, Ấn Độ và một số quốc gia khác đã được xem xét. Đã có sự gia tăng rộng rãi về tỷ lệ XBB * trong giám sát bộ gien khu vực, nhưng nó vẫn chưa liên quan đến sự gia tăng các ca nhiễm mới.
"Trong khi các nghiên cứu sâu hơn là cần thiết, dữ liệu hiện tại không cho thấy có sự khác biệt đáng kể về mức độ nghiêm trọng của bệnh đối với các trường hợp nhiễm XBB*" - WHO khẳng định.
Tuy nhiên, có bằng chứng ban đầu chỉ ra nguy cơ tái nhiễm cao hơn so với các dòng phụ Omicron đang lưu hành khác. Các trường hợp tái nhiễm chủ yếu chỉ giới hạn ở những người bị nhiễm trùng ban đầu trong giai đoạn "tiền Omicron". Cho đến nay, không có dữ liệu nào hỗ trợ việc thoát khỏi các phản ứng miễn dịch gần đây do các dòng Omicron khác gây ra.
Việc tăng khả năng thoát khỏi miễn dịch của XBB * có đủ để thúc đẩy các đợt lây nhiễm mới hay không phụ thuộc vào bối cảnh miễn dịch khu vực bị ảnh hưởng bởi kích thước và thời gian của các đợt Omicron trước đó, cũng như phạm vi tiêm chủng COVID-19.
Với BQ.1*, nó là một dòng con của BA.5, mang đột biến tăng đột biến ở một số vị trí kháng nguyên quan trọng, bao gồm K444T và N460K. Ngoài những đột biến này, dòng phụ BQ.1.1 mang một đột biến tăng đột biến bổ sung ở vị trí kháng nguyên quan trọng (tức là R346T).
Tính đến tuần dịch tễ học 40 (3-9 tháng 10), BQ.1 * có tỷ lệ hiện mắc là 6% và đã được phát hiện ở 65 quốc gia.
Không có dữ liệu về mức độ nghiêm trọng hoặc thoát miễn dịch từ các nghiên cứu ở người ở BQ.1* mặc dù đang cho thấy lợi thế tăng trưởng đáng kể so với các dòng phụ Omicron đang lưu hành khác ở nhiều cơ sở, bao gồm cả châu Âu và Mỹ, và do đó cần được theo dõi chặt chẽ.
"Có khả năng là những đột biến bổ sung này đã mang lại lợi thế thoát miễn dịch so với các dòng phụ Omicron lưu hành khác, và do đó nguy cơ tái nhiễm cao hơn là một khả năng cần được điều tra thêm. Tại thời điểm này, không có dữ liệu dịch tễ học nào cho thấy sự gia tăng mức độ nghiêm trọng của bệnh" - WHO khẳng định.
Dựa trên kiến thức hiện có, khả năng bảo vệ bằng vắc-xin (cả vắc-xin loại cũ và vắc-xin hai thành phần gần đây) chống lại nhiễm trùng có thể giảm nhưng không có tác động lớn đến khả năng bảo vệ chống lại bệnh nặng.
Hiện tại, biến thể Omicron được quan tâm vẫn là biến thể thống trị lưu hành trên toàn cầu, chiếm gần như tất cả các trình tự được báo cáo cho GISAID.
