Ngày 11-7, các bác sĩ BV Chợ Rẫy (TP.HCM) đã báo cáo một loạt ca viêm xương sọ, hàm mặt nặng sau khi mắc COVID-19.
Hai ca tử vong
Theo TS-BS Trần Anh Bích, Phó Khoa tai mũi họng BV Chợ Rẫy, trong hai tháng gần đây, khoa đã tiếp nhận hàng loạt ca bệnh có triệu chứng gần giống nhau gồm đau đầu, nghẹt mũi, sưng mặt, từng có tiền căn mắc COVID-19.
Kết quả chụp CT và MRI cho thấy các bệnh nhân (BN) có tổn thương, viêm hoại tử lan rộng xoang sọ hàm mặt. Có hai ca do tình trạng quá nặng đã tử vong. Các bác sĩ đã hội chẩn đa chuyên khoa gồm ngoại thần kinh, nhiệt đới, giải phẫu bệnh, vi sinh, dinh dưỡng... để tiến hành điều trị và can thiệp cho ba BN nữ. Đáng chú ý, các BN đều không có tiền sử về bệnh tai mũi họng hay răng hàm mặt.
Bác sĩ chúc mừng ba bệnh nhân xuất viện. Ảnh: HOÀNG LAN
Trường hợp thứ nhất là BN Âu Tố L (sinh năm 1979, ngụ TP.HCM), từng mắc COVID-19 vào tháng 11-2021. Tháng 3-2022, BN thấy đau đầu, nghẹt mũi trái, sưng mặt trái, đi khám ở một BV được chẩn đoán viêm xoang và phẫu thuật xoang. Sau đó thấy vẫn còn sưng mặt và đau đầu nên BN đến BV Chợ Rẫy khám.
Trường hợp thứ hai là BN Phan Thị H (sinh năm 1962, quê Tây Ninh), từng mắc COVID-19. Tháng 2-2022, BN bị đau đầu, sưng mặt trái được phẫu thuật xoang ở một BV. Sau đó, do sưng mắt trái, sưng vùng trán, đau đầu nhiều nên đến BV Chợ Rẫy khám. Trường hợp thứ ba là BN Nguyễn Thị T (sinh năm 1959, quê Khánh Hòa), từng mắc COVID-19 vào tháng 12-2021. BN phát hiện bị đau đầu, sưng mắt phải, trán phải, điều trị ở TP Nha Trang, chẩn đoán viêm đa xoang, theo dõi u não nên tiếp tục nhập BV Chợ Rẫy.
Các BN được xử lý phối hợp đa chuyên khoa, phẫu thuật loại bỏ phần xương mặt và xương sọ hoại tử cùng mủ bám vào xương, màng não... Hiện ba BN đã được điều trị ổn nhưng cần phải theo dõi, tái khám lâu dài. Các bác sĩ cho rằng đây là bệnh khó, ít gặp, ba ca bệnh tiên lượng nặng và gần như sẽ tử vong nếu không can thiệp gì.
Dễ bị bỏ sót hoặc chẩn đoán nhầm
TS-BS Lê Quốc Hùng, Trưởng Khoa bệnh nhiệt đới BV Chợ Rẫy, cho hay nguyên nhân hay gặp nhất trong các ca bệnh bị hoại tử vùng xương sọ, hàm mặt là tắc mạch giảm máu nuôi tại chỗ, sau đó là các nguyên nhân đến từ bên ngoài, trong đó thường gặp là vi sinh vật tấn công làm viêm và chết xương.
Khoa từng tiếp nhận một ca bệnh nam (50 tuổi), mắc đái tháo đường và từng mắc COVID-19 có nấm sợi tơ trong mẫu mô của xương sọ đã bị viêm và hoại tử, phù hợp với các báo cáo quốc tế. Nấm có rất nhiều trong môi trường nhưng khả năng nhiễm nấm cũng như các bệnh lý khác ở những người mắc COVID-19 có rối loạn miễn dịch và bệnh lý nền thường cao hơn.
Theo TS Quốc Hùng, các ca bệnh sau khi được phẫu thuật loại bỏ vùng xương viêm đã được cho sử dụng thuốc kháng nấm kéo dài sáu tháng và tái khám mỗi tháng để xem việc điều trị nấm có triệt để hay không.
“Vẫn còn quá sớm để đánh giá mức độ thành công của các ca phẫu thuật. Các BN phải đợi thêm kết quả hình ảnh sáu tháng sau tình trạng hủy xương, chết xương còn tiếp diễn không” - TS Quốc Hùng nói, đồng thời cho hay tình trạng giống các BN trên có thể bị bỏ sót và chẩn đoán nhầm với các bệnh lý khác như áp xe não, viêm hậu nhãn cầu, viêm màng não mủ... và tử vong trước khi biết được nguyên nhân chính xác.
Có các dấu hiệu sau cần chụp CT scan
Mắc COVID-19 6-8 tháng bị nhức đầu, viêm xoang
cần thăm khám
Thử thách của ca phẫu thuật là làm sao lấy triệt để các ổ xương viêm và nhiễm trùng cho BN mà không làm tổn thương đến não. May mắn, sau ca phẫu thuật, tình trạng viêm đã bị chặn đứng và cải thiện.
Trước mắt tình trạng viêm ổn định và các dấu hiệu sinh tồn của BN đảm bảo, hy vọng sức khỏe của BN sẽ tiến triển tốt. Đây cũng là bài học kinh nghiệm và phối hợp giữa các chuyên khoa tai mũi họng, thần kinh, truyền nhiễm trong điều trị các ca bệnh tương tự.
BN sau khi mắc COVID-19 6-8 tháng và có tình trạng nhức đầu, viêm xoang cần thăm khám, chụp CT scan sọ não để xác định nguyên nhân bệnh.
TS-BS NGUYỄN NGỌC KHANG,
Phó Khoa ngoại thần kinh BV Chợ Rẫy
PGS-TS Trần Minh Trường, nguyên Phó Giám đốc BV Chợ Rẫy, Chủ tịch Hội Phẫu thuật đầu cổ TP.HCM, cho biết kết quả phân tích các ca bị hủy hoại xương vùng hàm mặt và xương sọ có sự hiện diện của nấm candida, asperglilus và vi khuẩn.
Theo PGS-TS Minh Trường, các BN có biểu hiện chung là đau trong giai đoạn mắc COVID-19 ở vùng đầu, mặt, răng, khẩu cái và tiến triển kéo dài âm ỉ, không giảm giống với bệnh viêm xoang. Bên cạnh đó, BN có thêm các dấu hiệu như sưng viêm mí mắt, viêm sưng vùng sọ trán (thường gặp trong viêm xoang), hoại tử xương hàm, răng, xương khẩu cái nên khó nhai, súc miệng có mùi rất hôi; hoại tử nặng các mô mềm, hốc mũi lan lên nền sọ.
PGS-TS Minh Trường cũng nhấn mạnh chưa thể khẳng định các ca bệnh do COVID-19 gây ra nhưng thế giới đã có nhiều báo cáo về các trường hợp tương tự. Có khả năng virus COVID-19 gây tắc mạch vùng xương sọ và xương hàm mặt dẫn đến vùng xương này bị chết từ trong tủy xương và bội nhiễm nấm hay vi khuẩn. Bên cạnh đó, hiện chưa có khuyến cáo chính thức của Bộ Y tế và phác đồ điều trị. Cách điều trị là phẫu thuật lấy hết xương viêm, hoại tử, sử dụng thuốc kháng sinh, kháng nấm.
