Huy động 10.000 tỷ trái phiếu trong vòng chưa đầy 1 năm
Trong báo cáo của Bộ Tài chính gửi Thủ tướng Chính phủ về tình hình thị trường trái phiếu doanh nghiệp năm 2021 và quý 1/2022, Bộ Tài chính cho biết hàng loạt doanh nghiệp bất động sản có tỉ lệ và khối lượng phát hành lớn gấp nhiều lần vốn chủ sở hữu - là đáng báo động. Điều này gây nên tiềm ẩn rủi ro không chỉ cho nhà đầu tư mà cho cả hệ thống tài chính tiền tệ.
Những doanh nghiệp lớn được nhắc tên trong danh sách này như Công ty Cổ phần Đầu tư và Xây dựng Vạn Trường Phát, Tổng Công ty Cổ phần Xuất nhập khẩu và xây dựng Việt Nam (Vinaconex)…
Trong đó, Vạn Trường Phát là một trong những doanh nghiệp có khối lượng phát hành trái phiếu doanh nghiệp lớn nhất trong năm 2021 với 8.000 tỷ đồng, gấp 4 lần vốn chủ sở hữu. Số tiền này được doanh nghiệp huy động thông qua 4 đợt phát hành trái phiếu từ tháng 6 đến tháng 10/2021, mỗi lô trái phiếu Vạn Trường Phát huy động thành công 2.000 tỷ đồng.
Các lô trái phiếu này đều có kỳ hạn 5 năm, đáo hạn vào năm 2026. Lãi suất của các lô trái phiếu được tính 10% đối với 2 kỳ tính lãi đầu tiên kể từ ngày phát hành. Kể từ kỳ tính lãi thứ 3, lãi suất sẽ là 4,5%/năm cộng lãi suất tham chiếu (trung bình cộng lãi suất tiết kiệm kỳ hạn 12 tháng đối với tiền đồng Việt Nam tại Sở giao dịch 3 ngân hàng Vietcombank, VietinBank và BIDV) của kỳ tính lãi đó (không thấp hơn 10%).
Mục đích phát hành của 4 lô trái phiếu này đều dùng thanh toán tiền đặt cọc để nhận chuyển nhượng một phần dự án Khu Đô thị Việt Phát, tại xã Tân Lập, huyện Thủ Thừa, tỉnh Long An. Tài sản bảo đảm các lô trái phiếu trên của Vạn Trường Phát đều là bất động sản liên quan và phát sinh từ khu đất 78 ha thuộc dự án Việt Phát.
Đơn vị tổ chức tư vấn và phát hành cho các lô trái phiếu trên của Vạn Trường Phát là Công ty cổ phần chứng khoán Tân Việt (TVSI). Đại diện người sở hữu trái phiếu cũng là TVSI.
Tổ chức nhận tài sản đảm bảo là Ngân hàng Thương mại cổ phần Sài Gòn (SCB); tổ chức kiểm toán là Hãng kiểm toán và định giá ATC; Tổ chức tư vấn luật là Vina Legal.
Không dừng lại ở đó, bước sang đầu năm 2022, doanh nghiệp này tiếp tục công bố phát hành thành công 2.000 tỷ đồng trái phiếu. Đây là lô trái phiếu có kỳ hạn 5 năm, được phát hành vào ngày 17/11/2021, đáo hạn vào ngày 17/11/2026 và hoàn tất vào ngày 10/2/2022. Mục đích phát hành và cơ cấu nhà đầu tư trái phiếu không được doanh nghiệp công bố công khai.
Như vậy, sau 5 đợt phát hành, Vạn Trường Phát đã thu về 10.000 tỷ đồng vốn từ trái phiếu doanh nghiệp, gấp 3,3 lần vốn chủ sở hữu (3.000 tỷ đồng).
Vạn Trường Phát liên tục thua lỗ
Công ty CP Đầu tư và Xây dựng Vạn Trường Phát có địa chỉ tại tòa nhà CT Office ở Tân Bình, TP.HCM. Công ty được thành lập vào tháng 6/2019, tiền thân là Công ty Cổ phần Star Zone, ngành nghề kinh doanh chính là xây dựng nhà để ở, kinh doanh bất động sản, quản lý, tư vấn bất động sản.
Công ty này có vốn điều lệ ban đầu ở mức 320 tỷ đồng, cơ cấu cổ đông sáng lập gồm: Bà Nguyễn Kiều Lệ (chiếm 55% vốn), bà Huỳnh Bảo Vy (30% vốn) và ông Vương Tuấn Minh (15% vốn). Cuối tháng 5/2021, Vạn Trường Phát đã tăng mạnh vốn điều lệ lên mức 2.000 tỷ đồng, bà Nguyễn Kiều Lệ (SN 1988) làm Tổng Giám đốc kiêm người đại diện theo pháp luật.
Trong năm 2019 và 2020, doanh thu Vạn Trường Phát đều là 0 đồng. Hoạt động bán hàng không phát sinh khi cũng chỉ đạt 0 đồng. Cũng ngay trong năm đầu tiên thành lập, Vạn Trường Phát đã lỗ 105 triệu đồng và con số này nâng lên 165 triệu đồng trong năm 2020.
Ngoài doanh thu 0 đồng và thua lỗ 2 năm liên tiếp, cuối năm 2020, nợ phải trả của công ty là 2.724 tỷ đồng - cao gấp 8,5 lần vốn chủ sở hữu. Sang năm 2021, sau khi tăng vốn từ 320 tỷ đồng lên 3.000 tỷ đồng, Vạn Trường Phát tăng tốc phát hành trái phiếu để vay vốn. Như vậy, tính đến nay, doanh nghiệp đã phát hành 10.000 tỷ đồng trái phiếu, cao gấp 3,3 lần vốn chủ sở hữu bất chấp thua lỗ 2 năm liên tiếp.
Có thể thấy, Vạn Trường Phát là một doanh nghiệp khá trẻ tuổi. Mới thành lập tháng 6/2019 nhưng đã huy động khối lượng trái phiếu lớn gấp hơn 3,3 lần vốn chủ sở hữu. Trong kho đó, doanh nghiệp luôn trong tình trạng làm ăn thua lỗ, dẫn đầu danh sách nợ vay trái phiếu doanh nghiệp. Vì vậy, có nhiều vấn đề đặt ra về tài chính, năng lực thật sự của đơn vị này? Đặc biệt đối với các nhà đầu tư mua trái phiếu cần phải hiểu rõ để đảm bảo thị trường trái phiếu doanh nghiệp, bất động sản phát triển lành mạnh, an toàn và bền vững
Dự án KĐT Việt Phát “hút” 15.000 tỷ trái phiếu
Liên quan đến dự án khu đô thị Việt Phát, theo tìm hiểu, dự án này có diện tích 625 ha, là 1 trong 2 dự án thành phần của khu công nghiệp và đô thị Việt Phát (1.800ha), được UBND tỉnh Long An cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất vào tháng 5/2015. Dự án thành phần còn lại là khu công nghiệp Việt Phát có quy mô 1.200ha, do Công ty Cổ phần Đầu tư Tân Thành Long An làm chủ đầu tư.
Tổ hợp dự án này lần đầu được UBND tỉnh Long An đồng ý về chủ trương đầu tư vào năm 2005. Tuy nhiên, dự án không đảm bảo về tiến độ, giấy chứng nhận đầu tư được điều chỉnh thay đổi nhiều lần.
Đến ngày 17/5/2020 mới chính thức được khởi công. Vào đầu năm nay, Chủ tịch UBND đã yêu cầu các cơ quan liên quan thanh tra toàn diện dự án. Đồng thời, UBND tỉnh Long An đã có văn bản thông báo kết luận của Chủ tịch UBND tỉnh về việc chưa thống nhất cho giãn tiến độ đối với dự án khu công nghiệp và đô thị Việt Phát. Dự án này chậm triển khai, gây lãng phí đất đai của tỉnh Long An trong nhiều năm qua.
Trong một diễn biến liên quan, ngày 20/5/2021, Công ty Cổ phần Đầu tư Tân Thành Long An đã huy động được 5.000 tỷ đồng từ kênh trái phiếu, với mục đích đầu tư, phát triển dự án đầu tư xây dựng, kinh doanh kết cấu hạ tầng khu công nghiệp Việt Phát.
Tương tự như các lô trái phiếu của Vạn Trường Phát, lô trái phiếu của Tân Thành Long An cũng có kỳ hạn 5 năm, và mức lãi suất áp dụng cho 2 kỳ tính lãi đầu tiên là 10%/năm. Tài sản bảo đảm cho lô trái phiếu là động sản và bất động sản liên quan tới và/hoặc phát sinh từ khu đất thuộc Dự án Khu công nghiệp Việt Phát theo Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất số AQ 015123 do UBND tỉnh Long An cấp ngày 29/9/2009.
Trong danh sách top 20 doanh nghiệp bất động sản có lượng phát hành trái phiếu nhiều nhất năm 2021 của Bộ Tài chính, CTCP Đầu tư Tân Thành Long An cũng được “gọi tên” đã phát hành 5.000 tỷ đồng trái phiếu dồn cho Khu công nghiệp Việt Phát. Giá trị trái phiếu của Tân Thành Long An cao hơn 161% so với vốn chủ sở hữu của doanh nghiệp.
Như vậy, tính đến nay, tổ hợp khu công nghiệp và đô thị Việt Phát đã đón nhận dòng vốn lên tới 15.000 tỉ đồng từ các lô trái phiếu do Vạn Trường Phát và Tân Thành Long An phát hành.
Việc các doanh nghiệp phát hành trái phiếu, huy động vốn để triển khai dự án bất động sản tại Việt Nam hiện nay khá phổ biến. Có thể nói, phát hành trái phiếu đã giúp cho nhiều DN huy động được nguồn vốn trung và dài hạn, với lãi suất ổn định, để đầu tư sản xuất kinh doanh.
Tuy nhiên, thị trường trái phiếu doanh nghiệp được cho là tiềm ẩn những rủi ro lớn khi có gần 80% giá trị phát hành thuộc về các doanh nghiệp chưa niêm yết trên thị trường chứng khoán. Những doanh nghiệp này có năng lực tài chính yếu hơn đáng kể so với các DN đang niêm yết, các thông tin liên quan đến tình hình kinh doanh, tài chính cũng không được công khai minh bạch.
Ngoài ra, trong số trái phiếu doanh nghiệp phát hành riêng lẻ, có tới quá nửa không có tài sản đảm bảo, hoặc được đảm bảo bằng cổ phiếu của chính doanh nghiệp phát hành hay các dự án hình thành trong tương lai, vốn có tính biến động rất cao và giá trị khó định giá chính xác. Nhiều doanh nghiệp đã huy động trái phiếu với khối lượng lớn, lãi suất cao vượt quá năng lực tài chính, tạo ra tài sản ảo, không dựa trên thực lực của mình, điều này khiến các trái chủ đối diện với những rủi ro rất lớn.
Vì vậy, nhà đầu tư cần hết sức cẩn trọng khi đầu tư trái phiếu ở bối cảnh hiện tại bởi nếu tình hình kinh doanh có biến động tiêu cực, quyền lợi của trái chủ có thể sẽ chịu ảnh hưởng kép từ việc khả năng thanh toán gốc, lãi của doanh nghiệp và giá trị tài sản đảm bảo tính theo giá trị cổ phiếu trên sàn hoặc dự án vẫn còn nằm “trên giấy”…
